منقول است که مرحوم حاجی سبزواری (رضوان الله علیه ) برای عیادت بیماری می رفت و عده ای هم با او بودند. نزدیک منزل بیمار که رسید، برگشت و نرفت .
اطرافیان پرسیدند: آقا چرا تا این جا آمدید و حالا بر می گردید؟ آقا جواب داد: که خطوری به قلبم کرد که بیمار وقتی مرا ببیند، از من خوشش خواهد آمد و می گوید که سبزواری ، چه انسان والا و بزرگی است که به عیادت من بیمار آمده است . حالا برمی گردم تا هنگامی که اخلاص اولیه را بیابم و تنها برای خدا به عیادت بیمار بیایم .

در محضر استاد، ص 23.

روى خوش و محبت در خانه

یکى از سفارش‏هاى حاج آقاى دولابى این بود که هر وقت مى‏ خواهید از خانه بیرون روید، از اهل خانه و از پدر و مادر یا همسر و فرزندان، با روى خوش جدا شوید. بگویید: کارى ندارید؟، چیزى نمى‏ خواهید؟ با عافیت و دل خوش از خانه بیرون بروید. اهل خانه را شاد کنید. درست خداحافظى کنید. در این صورت تا زمانى که بیرون خانه هستید، یا در مسافرت به ‏سرمى‏ برید، خوش هستید و دست خدا به همراه شماست. مبادا با قهر و اخم و ناراحتى از اهل خانه جدا شوید! حتماً با خداحافظى و صلح و صفا بیرون روید. مى‏ فرمودند: «من وقتى مى خواهم از خانه بیرون بروم، حاج خانم مى‏ آید و یک پارچه ‏اى برمى‏ دارد و کفش‏هاى من را پاک مى‏ کند و مى‏ گوید: حاج آقا جونم، حاج آقا جونم، قربونت برم! از این بهتر شوهرى در عالم نیست! بعد هم مى‏ گوید: حاج آقا جون بده بیاید. با چند تا تعریف جیب‏ هاى ما را خالى مى‏ کند. هر کس باشد، دستش در جیبش مى‏رود. ما راهش را بلد نیستیم. اگر از فولاد هم باشى، با محبت زمین مى‏خورى. اگر سنگ هم باشى، با محبت ذوب مى ‏شوى. هیچ چیز مثل محبت انسان را زمین نمى ‏زند. اگر خانم محبتش بیشتر باشد، او غالب مى‏ شود و اگر آقا محبتش زیادتر باشد، او غالب است.

مرحوم آیت ‏اللّه احمدى میانجى از دفتر یکى از مراجع براى پاسخ به پرسش‏ها براى حج دعوت شدند؛ یک دعوت مجانى. ولى ایشان گفتند: من نمى توانم بیایم، عذر دارم. فرزندان ایشان گفتند: همه آرزو دارند به حج بروند. شما را مجانى و با احترام مى‏ برند و پذیرایى هم مى کنند. فرمودند: مادر شما مریض است. در خانه نمى ‏تواند همه کارهایش را انجام دهد. در بعضى از کارهایش باید به ایشان کمک کنم. گفتند: ما همه کارهاى مادرمان را انجام مى‏ دهیم. گفتند: بعضى از کارهاست که ممکن است از شما خجالت بکشد، من از همه محرم‏تر هستم. ببینید ایشان خدمت کردن به خانم را از حج رفتن مهم‏تر مى‏ بیند.

این مطلب را دست‏کم نگیرید. ما گاهى سوراخ دعا را گم مى‏ کنیم. گاهى مى ‏بینى که حج و کربلاى شما این است که به خانم و بچه‏ ها و پدر و مادر برسى. با این کار خدا را خشنود کرده‏ اى. گاهى انسان با دور خانه خدا چرخیدن از صاحب‏خانه جدا شده است. ما باید دور صاحب‏خانه بچرخیم، نه دور خانه.

کعبه یک سنگ و نشانى است که ره گم نشود حاجى احرام دگر بند ببین یار کجاست

اهانت به دوستان امام علیه السلام

امام صادق ـ علیه السلام ـ به گروهى فرمودند: چرا به ما اهانت مى ‏کنید و ما را سبک مى‏ شمارید؟! یک نفر به امام گفت: به خدا پناه مى ‏بریم از این‏که به شما اهانت کنیم و شما را سبک بشماریم! امام فرمود: تو یکى از همان‏ها هستى که به ما اهانت کردى! دست و پاى خودش را جمع کرد و گفت: من به خدا پناه مى‏ برم که به شما اهانت کنم! کى اهانت کردم؟ فرمود: وقتى به سفر حج مى‏ رفتى، در بین راه یکى از دوستان ما پیاده بود، در راه مانده بود. التماس کرد که مرا سوار کن. چرا سوارش نکردى؟ تو به آن دوست ما استخفاف کردى. در حقیقت به من اهانت کردى.

وَ مَنِ اسْتَخَفَّ بِمُؤْمِنٍ فبنا اسْتَخَفَّ وَضَیَّعَ حُرْمَةَ اللّهِ عَزَّوَجَلَّ؛(1)کسى که مؤمنى را سبک بشمارد، ما را سبک شمرده و حرمت خدا را ضایع کرده است.

یعنى فرقى نمى ‏کند؛ اگر من به دست شما زدم، در حقیقت به شما زده ‏ام؛ چون دست شما جزء شماست. دوستان و شیعیان اهل‏بیت ـ علیهم السلام ـ در حقیقت جزء آنها هستند. اگر به جزء اهانت کردى، در حقیقت به کل اهانت کرده اى!

بالاتر این که خداوند فرموده است :

مَنْ اَهانَ لى وَلیًّا فَقَدْ بارَزَنى بِالْمُحارَبَةِ وَ دَعانى اِلَیْهِ؛(2)

کسى که به دوست من اهانت کند، اعلام جنگ با من کرده است و مرا به مبارزه دعوت کرده است.

این تعبیر، تعبیر بسیار تندى است. در حقیقت اهانت و آزار دوستان خدا در حکم جنگ با خداست. این بینش، انسان را از بسیاى از خطاها بازمى ‏دارد.

هزار بار پیاده گر طواف کعبه کنى قبول حق نشود گر دلى بیازارى

1. وسائل الشیعة، ج ۸ ، ص ۵۹۳، ح ۱۶۲۹۰ .

2. بحارالأنوار، ج ۴، ص ۶۵ .

در روایتى از پیامبر خدا صلى الله علیه و آله نقل شده است که فرمودند: سه دسته از خانم ها عذاب قبر ندارند. این در حالى است که در روایات ما آمده است: کمتر کسى است که دچار عذاب و فشار قبر نشود. حتى پیغمبر ما وقتى مى خواستند بچه هایشان را دفن کنند، دعا مى کردند که خداوند عذاب قبر را از آن ها بردارد.

البته عذاب قبر عللى دارد. گاهى به خاطر ضایع کردن نعمت است و گاهى به خاطر بد خلقى با همسر و خانواده. رهایى از عذاب قبر بشارت بسیار بزرگى براى خانم ها است. این به معناى این است که برزخش را طى کرده است و دیگر عذاب قبر ندارد. امام صادق علیه السلام فرمودند:

وَ اللّهِ ما اَخافُ عَلَیکُمْ اِلاَّ الْبَرْزَخَ فَاَمّا اِذا صارَ الاَْمرُ اِلَیْنا فَنَحْنُ اَوْلى بِکُمْ؛[۱]به خدا سوگند، جز از برزخ بر شما نمى ترسم. اما هنگامى که (در قیامت) امر به ما واگذار شد، ما سزاوارتریم به شما.

یعنى شما برزخ را درست کنید، قیامت ما از شما شفاعت مى کنیم. این بدان معناست که عموم مؤمنین در راه برزخ گیر هستند. فرمودند: اگر شما مسأله قبر و فشار قبر و برزخ را حل کنید، ما دستتان را مى گیریم، ولى از عذاب قبر و برزخ بر شما مى ترسیم.

با این خصوصیات پیامبر خدا صلى الله علیه و آله فرمودند: سه دسته از خانم ها از عذاب قبر و فشار برزخ راحت اند. از این بالاتر، «تُحْشَرُ مَعَ فاطِمَةَ؛ با فاطمه علیهاالسلام محشور مى شوند.»در عالم بشارتى بالاتر از این براى یک خانم وجود ندارد که با حضرت زهرا علیهاالسلام محشور مى شود.

اما عواملى که موجب مى شود خانم ها از عذاب برزخ و فشار قبر رهایى یابند و با فاطمه زهرا علیهاالسلام محشور شوند، عبارت اند از

تحمل تنگدستى شوهر

دسته اول از خانم هایى که مشمول این بشارت اند، زنانى هستند که با فقر شوهرشان بسازند: «إِمْرَأَةٌ صَبَرتْ عَلى عُسْرِ زَوْجِها». یعنى با مشکلات اقتصادى آقایان که نوعاً به آن مبتلا هستند بسازند. دنبال پُز و چشم و هم چشمى و رقابت نباشند. به آنچه دارند قانع باشند و با تنگدستى شوهر کنار بیایند. این دسته از خانم ها عذاب قبر ندارند و با فاطمه زهرا علیهاالسلام محشور مى شوند.

حضرت زهرا علیهاالسلام چقدر با وضعیت اقتصادى امیرالمؤمنین علیه السلام مى ساختند! در یک روایتى عجیب آمده است که امیرالمؤمنین علیه السلام مسافرت یا جایى بودند. وقتى بازگشتند، دیدند که حضرت زهرا علیهاالسلام و بچه ها لاغر شده اند و رنگ صورت آنان به زردى مى گراید. پرسیدند: چرا رنگتان پریده و لاغر شده اید؟ پاسخ دادند: دو روز است که غذا نداشتیم. امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود: چرا به من نگفتید تا براى شما غذا تهیه کنم؟ فاطمه زهرا علیهاالسلام فرمودند:

اِنّى لاَءَسْتَحیى مِنْ اِلهى اَنْ تُکَلِّفَ نَفْسُکَ ما لا تَقْدِرُ عَلَیهِ؛[۲]من از خداى خودم حیا مى کنم که شما به چیزى تکلیف شوى که قدرت انجام آن را ندارى.

حاضر شدیم گرسنگى را تحمل کنیم و با فشار اقتصادى بسازیم و شما را به زحمت و مشکل نیندازیم.

نشاط و خوشى و لذت زندگى در گرو محبت و یگانگى است. در گرو دوست داشتن و فداکارى است. در ارتباط با خداست. و گرنه اگر همه دنیا را به یک زن و شوهر بدهند، ولى همدیگر را دوست نداشته باشند و با هم یگانه نباشند، این ناخوشى است. کسى که از عالم محبت سر در بیاورد، همه مشکلات برایش آسان، بلکه لذت بخش است.

یکى از رفقاى اهل علم مى گفت: اوایل زندگى مان خیلى دچار بحران اقتصادى بودیم. بعضى از شب ها نان براى خوردن نداشتیم، ولى چون همدیگر را دوست داشتیم، خوش و راحت و سرحال بودیم. ولى الآن افرادى را مى بینیم که پول و خانه و ماشین و همه اسباب رفاه و عیش و نوش برایشان فراهم است، ولى خوشى ندارند. این چیزها خوشى نمى آورد، بلکه خوشى در گرو محبت و یگانگى است.

سازش با شوهران بد اخلاق

گروه دوم از زنانى که عذاب قبر ندارند و با فاطمه زهرا علیهاالسلام محشور مى شوند، زنانى هستند که با بد اخلاقى شوهرانشان بسازند. همان طور که ممکن است آقایان مبتلا به خانم بد اخلاق باشند، خانم ها هم ممکن دچار شوهر بد اخلاق و غرغرو و تند مزاج باشند. این چنین خانمى اگر در برابر بداخلاقى شوهرش صبر کند و بسازد، خداوند عذاب قبر را از او بر مى دارد و با حضرت زهرا علیهاالسلام محشورش مى کند. «وَ امْرَأَةٌ صَبَرَتْ عَلى سُوءِ خُلْقِ زَوْجِها.»در روایت دیگر آمده است:

مَنْ صَبَرَتْ عَلى سُوءِ خُلْقِ زَوْجِها اَعْطاها مِثْلَ ثَوابِ آسِیَةَ بِنْتِ مُزاحِمٍ؛[۳]زنى که در برابر بد اخلاقى همسرش صبر کند، خداوند پاداشى همانند پاداش آسیه بنت مزاحم به او عطا مى کند.

حضرت آسیه چه درجه و مقامى پیدا کرد؟ او زن طاغوت بود. اگر بخواهیم خیلى واضح بگوییم، زن شخصیتى همانند صدام بود. ولى یکى از بهترین زنان عالم است. چهار زن بهترین زنان عالم اند که یکى از آن ها حضرت آسیه است. ایشان در اعلا درجه بهشت همسر پیامبر ما مى شود.[۴]شوهرى مثل فرعون داشت که مى گفت: «اَنَا رَبُّکُمُ الاَْعْلى؛ من خداى برتر شما هستم.»همسر کسى که ادعاى خدایى داشته است. کسى که غذاى فرعون را خورده است، در خانه فرعون زندگى کرده است، هم نفس با فرعون بوده است. اصلاً دیدن فرعون کفاره دارد. واقعاً خیلى ظلمانى و تاریک بوده است. این بدان معناست که در بدترین شرایط مى توان بهترین زنان بود. او نگفت که من اسیر دست شوهر هستم، موقعیتم استثنایى است، آزادى ندارم.

حضرت آسیه براى همه زنان حجت است. خداوند آسیه را مى آورد و او مى گوید: شوهر من بد اخلاق بود، بى رحم بود، ظالم بود. حضرت آسیه هم یک خانم بود، ولى ببیند چه کرده است که در جوار پیامبر خداست! اگر کسى بر بد اخلاقى شوهرش به خاطر خدا صبر کند و او را تحمل نماید، خداوند اجر آسیه بنت مزاحم را به او مرحمت مى کند؛ یعنى همجوار پیامبر خدا در اعلى درجه بهشت است و با حضرت زهرا علیهاالسلام محشور مى شود.

بخشش مهریه به شوهر

گروه سوم از زنانى که خداوند عذاب قبر را از آنان برمى‏دارد و آنان را با حضرت زهرا ـ سلام الله علیها ـ محشور مى‏کند، زنانى هستند که مهریه خود را به شوهر ببخشند: «اِمْرأَةٌ وَهَبَتْ صِداقَها»این، باز در عالم محبت و یگانگى عملى مى‏شود. در عالم یگانگى من و تو وجود ندارد. حق هر یک از این سه گروه است که این همه مقام و درجه به آنها بدهند.

قال النبى ـ صلى الله علیه و آله ـ : ثَلاثُ نِساءٍ یَرْفَعُ اللّه ُ عَنْهُنّ عَذابَ الْقَبْرِ وَ حَشَرَهُنَّ مَعَ فاطِمَةَ علیهاالسلام : اِمْرَأَةٌ صَبَرَتْ عَلى عُسْرِ زَوْجِها وَ امْرَأَةٌ صَبَرَتْ عَلى سُوءِ خُلْقِ زَوْجِها وَ امْرَأَةٌ وَهَبَتْ صِداقَها؛[۵]خداوند عذاب قبر را از سه گروه از زنان برمى‏دارد و آنان را با فاطمه ـ سلام الله علیها ـ محشور مى‏سازد: زنى که با تنگ‏دستى شوهرش بسازد، زنى که بر بدخلقى شوهرش صبر کند و زنى که مهریه‏اش را به شوهرش ببخشد.

[۱]تفسیر قمى، ج ۲، ص ۹۴؛ بحارالأنوار، ج ۶ ، ص ۲۱۴٫

[۲]مناقب، ج ۲، ص ۷۶؛ بحارالأنوار، ج ۳۷، ص ۱۰۳٫

[۳]مکارم الاخلاق، ج ۲، ص ۴۶۲، ج ۱۵۷۰؛ بحارالأنوار، ج ۱۰۰، ص ۲۴۷، ح ۳۰٫

[۴]اِشْتاقَتِ الْجَنَّةُ اِلى اَرْبَعٍ مِنَ النِّساءِ مَرْیَمَ بِنْتَ عِمْرانَ وَ آسِیَةَ بِنْتِ مُزاحِمَ زَوْجَةَ فِرْعُوَنَ وَ هِىَ زَوْجَةُ النَّبِىِّ فِى الْجَنَّةِ و خَدیجَةَ بِنْتِ خُوَیْلِد زَوْجَةَ النَّبِىِّ صلى الله علیه و آله فِى الدُّنْیا وَالاْآخِرَةِ وَ فاطِمَةَ بِنْتِ مُحَمِّدٍ صلى الله علیه و آله ؛ بهشت مشتاق چهار زن است: مریم، دختر عمران، آسیه، دختر مزاحم، همسر فرعون ـ و این آسیه در بهشت همسر پیامبر است. و خدیجه دختر خُوَیلد، همسر پیامبر صلى الله علیه و آله در دنیا و آخرت و فاطمه، دختر محمد صلى الله علیه و آله . (بحارالأنوار، ج ۴۳، ص ۵۳؛ سفینة البحار، ج ۳، ص ۲۷۵، کلمه ریع.)

[۵]مواعظ العددیة، ص ۱۶۲٫