عنوان: آموزه های مشترک در سور مسبحات ازمنظرآیات

استاد راهنما: سرکار خانم غفوری

استاد داور: جناب آقای دکتر نقیه

پژوهشگر: عفت حاج کرمی

زمستان1394

چکیده

موضوع این پژوهش سور مسبحات و نکات مشترک آنها می باشد. برخی از سوره های قرآن کریم دارای سرآغاز مشترک اند، به گونه ای که با همان نام شناخته می شوند. سور هفتگانه مسبحات از این جمله هستند که همگی با تسیبح آغاز می گردند. مسئله ی این تحقیق ارائه نمای جامع از هریک از سور مسبحات و یافتن مشترکات این هفت سوره یعنی سوره های اسراء، حدید، حشر، صف، جمعه، تغابن و اعلی می باشد.

اولین سوره از سور مسبحات سوره اسراء می باشد که این سوره متعرض مسئله توحید خدای تعالی و یکتایی اش از هرشریکی که تصور شود و سوره حدید در واقع دعوتنامه ایی است برای جماعت مسلمین به انفاق تا حقیقت ایمان را در درون خویش تحقق بخشند. سوره حشر اشاره به داستان یهودیان بنی النضیر دارد که به خاطر نقض پیمانی که با مسلمین بسته بودند محکوم به جلای وطن شدند و در سوره صف نیز مؤمنان ترغیب و تحریک به جهاد می شوند اما سوره جمعه که فرض اصلی آن تحذیر از تخلف از نمازجمعه و امربه ترک اموری که انسان را از این بازمی دارد و سوره تغابن نیز به اطاعت خدا و رسول گرامی (صلی الله علیه وآله) فرمان می دهد و نیز ترغیب به انفاق در راه خدا نموده بدون اینکه افراد از منع موانع متأثر و از ملامت شماتت گران بیمی به خود راه دهند و بالاخره در سوره اعلی که هفتمین و آخرین سور از سور مسبحات است اشاره به مراتب و مقامات سه گانه «تسبیح» و منزل گاههای وقوف بر آن را که از تزکیه و تذکر می گذرد و به صلوة می رسد را نشان می دهد. اما در مورد مضامین مشترک سور مسبحات باید گفت که موضوع اصلی در این سوره ها مقامات پیامبر اکرم و امتیازات قرآن کریم است. همچنین از دیگر مشترکات قابل توجه سور مسبحات، اصول پنج گانه دین است که عبارتند از توحید خصوصاً تسبیح خداوند و منزه دانستن او از هرگونه عیب و نقص، عدل، نبوت، امامت و معاد داشته، فروع دین را نیز معرفی نموده و وظایف اخلاقی را نسبت به خدا، فرد و جامعه بیان می دارد. همچنین این سور در بردارنده دو اسم مشترک عزیز و حکیم هستند از بررسی کاربرد این اسماء در این هفت سوره به این نتیجه می رسیم که خداوند با اسم عزیز خود بندگان خود را از ذلت بردگی شیطان و هوای نفس و دنیاپرستی به عزت بندگی خدا رسانده و با اسم حکیم خود آنان را از گمراهی و آلودگی به شرک و نفاق و کفر به رفتار مبتنی بر حق و حقیقت رهنمون می سازد.

واژگان کلیدی: تسبیح، سور مسبحات، فرازهای مشترک سور مسبحات، عزیز، حکیم.