انسان وقتی تكبیر می‌گوید و نمازش را آغاز می‌كند، از زمین فاصله گرفته و پرواز می‌كند[1] و خود را به منبع اصیل و حقیقی آرامش (خداوند) متصل می‌كند؛ اگر دل قرار گیرد‌، تمام وجود انسان آرام می‌شود و فكر و ذهن و همۀ حواس تسكین پیدا می‌كند. نماز به زندگی جهت می‌دهد و مسیرش را هدایت می‌كند.[2] گام‌نهادن در مسیر مطمئن بر اعتماد‌به‌نفس انسان می‌افزاید‌. كسی‌كه با نماز انس پیدا كند، با اتكای بر خالقش سنگ صبور بی‌نظیری را یافته كه هیچ‌گاه اسرارش را فاش نمی‌سازد و هرگز به او خیانت نمی‌كند.

اگر نماز با توجه و حضور قلب خوانده شود، وجود انسان از سیاهی‌ها و گناهان پاك می‌شود‌. در این حالت، انسان به اطمینان خاطر می‌رسد كه با گوش‌‌سپردن به دستور آفریدگار‌، رضایت او را جلب كرده است. «أَقِمِ الصَّلاةَ لِذِكْرِی نماز را به‌خاطر یاد من به‌پا دارید».[3] نماز سخن گفتن با خداست. وقتی با كسی صحبت می‌كنیم، با او از غم‌ها و شادی‌های‌مان حرف می‌زنیم و احساس سبك‌شدن می‌کنیم‌. امام‌علی‌(ع) در نهج‌البلاغه می‌فرماید: «غم و اندوه خود را در پیشگاه خداوند مطرح کن تا غم‌های تو را برطرف کند و در مشکلات تو را یاری رساند… .»[4] مؤمنان این امكان را دارند كه با منبعی نامحدود و با قدرتی مطلق گفت‌و‌گو كنند و به او تكیه زنند و از اینكه هم‌صحبتی این‌چنین دارند، احساس غرور و شادی نمایند‌. در نقطۀ مقابل، اگر انسانی در نماز و ارتباط با معبود سستی كند، به مشكل برخواهد خورد. در قرآن مجید می‌خوانیم‌: «‌من اعرض عن ذكری فان له معیشة ضنكا»[5] هر‌كس از یاد من دل بگرداند، پس زندگى دشوارى خواهد داشت.

كسی‌كه نماز می‌خواند، علاوه‌بر برخورداری از مزایای دنیوی نمازش از اجر و پاداش اخروی هم بهره‌مند می‌شود و ذخیره‌ای معنوی برای خود جمع‌آوری می‌كند‌. این پس‌انداز آینده‌نگرانه به انسان قوت قلب می‌بخشد و غم و ناراحتی را از او می‌زداید. در قرآن كریم آمده است‌: «‌ان الذین آمنوا و عملوا الصالحات واقاموا الصلاه و آتوا الزكاة لهم اجرهم عند ربهم ولا خوف علیهم ولا هم یحزنون‌« همانا کسانى‌که ایمان آورده و عمل‏هاى شایسته انجام داده و نماز را به‏پا داشته و زکات پرداخته‏اند، براى آنان در نزد پروردگارشان پاداشى درخور شأن آن‌هاست و نه بیمى بر آن‌هاست و نه اندوهى خواهند داشت‌.[6]

نماز قلب را زنده و با‌طراوت نگه می‌دارد.[7] بین تقید به نماز و كاهش میزان اضطراب‌، رابطۀ مستقیمی وجود دارد و هرقدر تقید به این فریضه بیشتر باشد، مقاومت انسان در مواجهه با استرس كم می‌شود‌.[8] نتایج تحقیقات علمی گویای آن است كه وقتى مردم دعا مى‌كنند و نماز مى‌خوانند، فشار خونشان به‌گونه‌اى محسوس كاهش مى‌یابد و میزان متابولیسم بدن و شمار ضربان قلب و تنفس، مانند واكنش‌هاى آرام‌بخش تنظیم و تعدیل مى‌شود.[9]

با نماز، انسان به این باور مى‌رسد كه رهایی از ناراحتى‌هاى درونى، آسان و هموار است. این حالت، به‌خاطر ثباتى است كه خداوند در دل او ایجاد مى‌كند. نماز انسان را از پلیدی‌ها دور می‌كند[10] و روح و روان را از گناهان مبرا می‌کند. در چنین حالی، انسان كمتر احساس ضرر می‌كند و سبك‌بالی را تجربه می‌كند‌. انسانی كه در برابر خدای خود سجده و تعظیم می‌كند‌، خضوع و فروتنی را تمرین می‌كند. او دیگر با كبر و فخرفروشی نسبتی ندارد و دغدغۀ برتری‌جویی بر دیگری را در سر نمی‌پرواند؛ بلكه قصد و نیتش كمك و مدد به هم‌نوعش در عرصه‌های مختلف است. كسی‌كه با نماز رابطۀ خوبی برقرار كرده، علاوه‌بر اینكه خود را از تنش رها می‌سازد، در تعامل با دیگران نیز رفتاری مسالمت‌جویانه داشته و صلح و صفا و صمیمیت را برایشان به ارمغان می‌آورد‌.