عواملی که موجب سلب توفیقات انسان در انجام تکالیف و واجبات می‏شود:

1ـ خوردن غذای حرام و شبهه‏ ناک،
2ـ ارتکاب گناهان (از قبیل غیبت، دروغ و جلسات لهو و لعب و ….)،
3ـ موفق به نماز اول وقت نشدن، خصوصاً صبحها؛ یکی دیگر از چیزهایی است که بیشتر باعث سلب توفیق می‏شود.

شخصی به آقا أمیرالمؤمنین علی (علیه السلام) عرض کرد: هرچقدر می‏خواهم برای نماز شب بیدار شوم موفق نمی‏گردم؟ حضرت در جواب فرمودند:

«گناهانی که در روز انجام می‏دهی مانع می‏شوند».
برای حل این مشکل، نکات زیر را رعایت کنید:
1ـ غذای حلال بخورید،
2ـ شب‏ها با شکم پر نخوابید و غذای شما ساده و مختصر باشد،
3ـ حتما با طهارت بخوابید،
4ـ دعاها و سوره‏ هایی که از طریق معصومین (علیهم السلام) رسیده بخوانید (مخصوصا برای این که هر ساعتی در شب بخواهید بیدار شوید)

مانند آیه زیر که در آخر سوره کهف آمده:

«قُلْ إِنَّمَا أَنَا بَشَرٌ مِثْلُكُمْ يُوحَى إِلَيَّ أَنَّمَا إِلَهُكُمْ إِلَهٌ وَاحِدٌ فَمَنْ كَانَ يَرْجُو لِقَاءَ رَبِّهِ فَلْيَعْمَلْ عَمَلا صَالِحًا وَلا يُشْرِكْ بِعِبَادَةِ رَبِّهِ أَحَدًا».

یکی از مسایلی که امروز ذهن جامعه را درگیر خود کرده و معمولاً چالشهایی را میان والدین و فرزندان به وجود می‌آورد، نحوه تعامل آنان است، آیا در سیره امام هشتم(ع) برای این مهم تدبیری شده و می‌توان از ایشان در مسیر ارتباط با فرزندان الگوگیری کرد؟

- تکریم فرزند در سیره ایشان جایگاهی ویژه دارد. باید توجه داشت، ذکر کنیه در میان اعراب نشانه احترام به فردی است که او را خطاب قرار داده‌اند. در گزارشی آمده است که ثامن الائمه(ع) هرگز فرزندشان را بدون کنیه خطاب نمی‌کردند، به عنوان مثال می‌فرمودند؛ «ابوجعفر» برایم نامه‌ای فرستاده یا من به «ابوجعفر» چنین نوشتم.

این گونه احترام گذاشتن‌ها به فرزند در خانواده‌های عرب نسبت به فرزندان بویژه کودکان، مرسوم نبود، اما امام رضا(ع) با کمال احترام از فرزندشان یاد می‌کردند. جالب اینجا بود که آن حضرت این احترام را به فرزندشان آن هم در سنین کودکی می‌گذاشتند.

البته این رفتار در سیره امام موسی کاظم (ع) نیز دیده می‌شود، یعنی ایشان هر‌گاه می‌خواستند ثامن الائمه(ع) را صدا بزنند، احترام گذاشته و ایشان را با کنیه «ابوالحسن» خطاب می‌کردند. حتی آن حضرت (ع) در غیاب امام هشتم(ع) نیز نامشان را یاد نمی‌کردند، بلکه به لقب رضا که نشان از بزرگداشت ویژه بود، ایشان را نام می‌بردند.

افزون بر این، ثامن الائمه(ع) والدین را از تنبیه بدنی فرزندان نهی کرده و به جای آن قهر، آن هم کوتاه مدت را توصیه می‌کردند.

ترغیب کودکان به کارهای نیک هم در سیره رضوی مورد تأکید و توصیه است، آن چنان که ایشان می‌فرمایند: «به کودک دستور بده که با دست خودش صدقه بدهد، اگرچه تکه نانی یا یک مشت چیز اندک باشد؛ زیرا هر چیزی که در راه خدا داده می‌شود، هر چند اندک اگر با نیت پاک باشد، بسیار است.»

در فرهنگ ناب اسلامی و در فرهنگ رضوی نیز توجه ویژه ای به رشد دینی و اخلاقی کودکان شده است. خصوصاً برخی موارد بطور ویژه مورد تأکید قرار گرفته است:

1. نماز خواندن

امام رضا (علیه السلام) درباره نماز خواندن کودکان می فرماید: «پسران باید در سنین هفت سالگی به نماز وادار شوند.»[1](شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، ج3، ص436)

برای آموزش نماز و چگونگی استدلال به فرزندان مناسب است که بگوییم: عزیزم همان طور که کسی به ما هدیه می دهد، باید از او تشکر کنیم، از خدا هم به خاطر نعمت هایش، به وسیله ی نماز تشکر می کنیم. چگونه؟ برای تشکر از دیگران دنبال این هستیم که آنها چه هدیه و تحفه ای را دوست دارند؟ همان را تهیه و تقدیم می کنیم. در مورد تشکر از خدا هم باید ببینیم که او چه چیزی را دوست دارد و چه چیزی را دوست ندارد؟ خداوند در قرآن به این سؤال ما چنین پاسخ داده است: «نماز را برای یاد من بخوانید.»[2](طه، آیه14) پس خدا نماز و قرآن خواندن ما را دوست دارد، چون باعث می شود ما از غفلت خارج شویم و خدا را یاد کنیم. (سید میرزایی و دیگران، آداب و آفات تربیت کودک و نوجوان، صص62و61)

2. آموزش قرآن

قرآن کتاب الهی، نور هدایت، شفای سینه از دردهای اخلاقی و راهنما به سوی زندگی برتر است. مرد و زن در برابر این نعمت بی نظیر الهی مسئول و مکلف اند، تکلیف آنان یاد گرفتن قرآن و عمل به آیات آن در تمام شئون حیات است. بی تفاوتی نسبت به کتاب خدا، گناهی بس بزرگ و معصیتی بس عظیم است.

امام رضا (علیه السلام) می فرماید: «برای خانه های خود، نصیب و بهره ای از قرآن (به تلاوت آن) قرار دهید. زیرا هرگاه قرآن در خانه خوانده شود، (در رزق و روزی و سایر امور) بر اهل آن گشایش و آسایش قرار داده شود (و خیر و برکت و لذت زندگی در آن بسیار گردد)، و ساکنین آن در معرض ازدیاد و افزایش نعمت باشند و چون در خانه قرآن خوانده نشود فشار و سختی (و گرفتاری در امور دیگر) بر اهل آن رو آورد و خیر و نیکی و برکت آن کاهش یابد و ساکنین آن در کمبود (نعمت و شادی و نشاط) باشند.»[3] (آشتیانی و شاگردان، طرائف الحکم یا اندرزهای ممتاز، ج2، ص109)

با توجه به این روایات مسئولیت سنگین سرپرست خانه روشن تر می شود. سرپرست خانه لازم است قرآن را فرا بگیرد، و زمینه فراگیری زن و فرزند را نیز فراهم کند، آن گاه همه با هم به کتاب خدا عمل کنند، تا عرصه گاه خانه از آلودگی ها پاک و به حسنات و نیکی ها آراسته شود، و در نتیجه خانه و خانواده، نمونه ای از بهشت آخرت گردد.

خانه ای که اهلش اهل قرآن اند، از برکت قرآن رشد عقلی و فکری پیدا می کنند، که عقل هماهنگ با قرآن، عقل ملکوتی و سودش عبادتِ حق و تحصیل بهشت جاودانی است. (سالاری فر، نظام خانواده در اسلام، صص343-341) لذا بسیار لازم و ضروری است که والدین به فرزندان خود قرآن را آموزش دهند و ایشان را در فضایی معطر به عطر قرآن پرورش دهند.

سرپرست خانه لازم است قرآن را فرا بگیرد، و زمینه فراگیری زن و فرزند را نیز فراهم کند، آن گاه همه با هم به کتاب خدا عمل کنند، تا عرصه گاه خانه از آلودگی ها پاک و به حسنات و نیکی ها آراسته شود، و در نتیجه خانه و خانواده نمونه ای از بهشت آخرت گردد.

. روش دوست یابی

از حضرت رضا (علیه السلام) پرسیدند بهترین آسایش در دنیا چیست؟ می فرماید: «وسعت منزل و زیادی دوستان».‏[5] (مجلسی، بحارالانوار، ج71، ص177)

بنابراین حدیث، منظور امام معصوم (علیه السلام) دوستان صالح است که انسان را به یاد خدا می اندازند و در امور دینی و حتی دنیوی یاری می دهند؛ این نشانه ی اهمیت دوست است.

همچنان که بزرگان احتیاج به دوست و رفیق دارند، کودکان نیز به این امر نیازمند هستند و والدین نمی توانند او را از این خواسته ی طبیعی محروم سازند. هم چنین پدر و مادر نمی توانند مستقیماً به فرزندان بگویند با چه کسانی رفیق شود و از چه کسانی دوری گزینند؛ بلکه باید آنها را در انتخاب دوست آزاد گذارند. اما از آن جا که اخلاق و رفتار رفقا بدون شک در یکدیگر تأثیر می گذارند و دوستان در بسیاری از اخلاق و رفتارها از یکدیگر پیروی می کنند، در اسلام دستور داده شده که از رفیق بد اجتناب کنیم. (امینی، آئین تربیت، ص24)

بر این اساس پدر و مادر نباید نسبت به دوستان فرزند خود بی اعتنا باشند؛ بلکه اگر بتوانند برای فرزندانشان دوستان خوبی انتخاب کنند، صلاح و سعادت آنها را تأمین نموده اند و بهترین طریق، آن است که وقتی کودک به حد رشد و تمییز رسید و خوب و بد را از هم تشخیص داد با نرمی و ملاطفت صفات یک دوست خوب و علائم یک دوست بد را برایش شرح دهند و نتایج دوستی با چنین افرادی را برایش بازگو کنند و آن گاه از دور بر رفتار فرزند و دوستان او نظارت داشته باشند. (امینی، آئین تربیت، صص312-313)

برگرفته از مقاله سیده نسرین صفوی، کارشناس ارشد فقه و حقوق، پژوهشگرمدرسه علمیه حضرت خدیجه (سلام الله علیها) و پایگاه بنیاد حضرت مهدی موعود (عج الله) استان تهران

عالمى در جمعى گفته بود: من از خدا داراترم همه او را سرزنش كرده، طردش نمودند، اما او محكم ايستاده بود و همين ادعا را تكرار مى كرد و بالاخره از او توضيح خواستند، گفت : خدا مرا دارد و من خدا را. آيا من دارتر از خدا نيستم خوب اين يك شيرين كارى و يك شيرين زبانى لطيف است كه شايد ظاهرش ، موهم باشد نه آقا، عرفان بالله جان دين ، سر دين است ، گويند عالمى گربه اى داشت ، در اثر تكرار عبادت و نماز، هر موقع كه او به نماز مى ايستاد، گربه هم ركوع و سجود مى كرد، بعد گفتند كرامت اين عابد همين است !توجه به اصل قضيه نكردند .بايد دقت كرد، بايد تعليم ديد و درس خواند. بايد پيش استاد رفت . چه شده است كه ما در هر فن و حرفه اى ، پيش استاد مى رويم ، اما در معارف دين حاضر نيستيم پيش استاد هر فن و هر معرفت برويم و حقيقت را دريابيم. باسوادها و درس خوانده ها، هيچ كدام مخالف عرفان اسلامى نيستند، از امام خمينى بگير تا ملاصدراها و بوعلی ها و …

(از نصایح علامه حسن زاده آملی)

قال رسولُ اللّه (صلى‏ الله ‏علیه و ‏آله و سلّم): خَیرُ الدعاءِ الاستِغفارُ.

بهترین دعا، آمرزش خواهى است .

قال رسولُ اللّه (صلى‏ الله ‏علیه و ‏آله و سلّم): خَیرُ العِبادَةِ الاستِغفارُ.

بهترین عبادت، استغفار کردن است .

آثار توبه

قال رسولُ اللّه (صلى‏ الله ‏علیه و ‏آله و سلّم): التَّوبةُ تَجُبُّ ما قَبلَها.

توبه گذشته‏ ها را مى‏پوشاند .

قال رسولُ اللّه (صلى‏ الله ‏علیه و ‏آله و سلّم): التّائـبُ مـِن الذَّنـبِ کَمَـنْ لا ذَنْبَ لَهُ.

توبه کننده از گناه مانند کسى است که گناهى نکرده باشد .

قال ‏علیٌّ (علیه‏ السلام): التّوبَة تطهّر القُلُوب و تغسل الذُّنوبَ.

توبه دلها را پاک‏ مى ‏کند و گناهان را مى‏ شوید .

قال ‏علیٌّ (علیه ‏السلام): مَن تابَ تابَ اللّه‏ُ علَیهِ ، واُمِرَتْ جَوارِحُهُ أنْ تَسْتُرَ علَیهِ ، وبِقاعُ الأرضِ أنْ تَکْتُمَ علَیهِ ، واُنْسِیَتِ الحَفَظَهُ ما کانتْ تَکتُبُ علَیهِ.

هر که بـاز آیـد، خدا به او بازگردد و به جوارح او و جاى جاى زمین دستور داده شود که آبروى او را حفظ کنند و عیبهایش را بپوشانند و گناهانى که فرشتگان حافظ اعمال برایش نوشته‏ اند از یاد آنان برده شود .

قال ‏الصادق (علیه ‏السلام): أوحى اللّه‏ُ عز و جل إلى داودَ النَّبیِّ على نبیّنا وآلهِ وعلَیهِ السّلامُ : یا داودُ، إنّ عَبدیَ المؤمنَ إذا أذْنَبَ ذَنبا ثُمّ رَجعَ وتابَ مِن ذلکَ الذَّنبِ واسْتَحیى مِنّی عندَ ذِکْرِهِ غَفَرْتُ لَهُ، وأنسَیْتُهُ الحَفَظَةَ وأبْدَلْتُهُ الحسَنَةَ، ولا اُبالی وأنا أرْحَمُ الرّاحِمینَ.

خداوند عز و جل به داود پیامبر - که بر پیامبر ما و خاندانش و بر او درود باد - وحى کرد : اى داود ! هرگاه بنده مؤمن من گناهى کند و سپس از آن گناه برگردد و توبه نماید و به هنگام یاد کردن از آن گناه از من شرم کند ، او را بیامرزم و آن گناه را از یاد فرشتگان نگهبان اعمال ببرم و آن را به نیکى بدل کنم . و از این کار مرا با کى نیست که من مهربانترین مهربانانم .

قال رسولُ اللّه (صلى‏ الله ‏علیه و ‏آله و سلّم): کُلُّ بَنی آدمَ خَطّاءٌ ، وخَیرُ الخَطّائینَ التَّوّابونَ.

همه آدمیان خطا مى‏کنند و بهترین خطاکاران توبه ‏گرانند .

خشنودی خداوند متعال از باز گشت بنده توبه کارش

قال رسولُ اللّه (صلى‏ الله ‏علیه و ‏آله و سلّم): لَلّهُ أفْرَحُ بتَوبةِ عبدِهِ مِن العَقیمِ الوالِدِ ، ومِن الضّـالِّ الواجِدِ ، ومِن الظّمآنِ الوارِدِ.

هرآینه خشنودى خداوند از توبه بنده خود بیشتر است تا خوشحالى نازایى که بچّه مى‏آورد و گم کرده‏ اى که گمشده خود را مى ‏یابد و تشنه ‏اى که به آب مى‏رسد .

قبول بودن هر توبه ای

قال ‏علیٌّ (علیه‏ السلام): مَن اُعْطِیَ التَّوبَةَ لَم یُحرَمِ القَبولَ ، ومَن اُعْطِیَ الاسْتِغْفارَ لَم یُحرَمِ المَغفِرَةَ.

به هر کس (توفیق) توبه داده شود، از قبول آن محروم نمى‏شود و به هر کس (توفیق) استغفار عطا گردد، از آمرزش محروم نمى‏ ماند.

زمان قبول شدن توبه

قال رسولُ اللّه (صلى‏ الله ‏علیه و ‏آله و سلّم): مَن تابَ قَبْلَ أنْ یُعایِنَ قَبِلَ اللّه‏ُ تَوبَتَهُ.

هر کس، پیش از مشاهده (عذاب)، توبه کند خداوند توبه‏ اش را مى‏پذیرد.

قال ‏الباقر (علیه ‏السلام): إذا بَلَغتِ النّفسُ هذهِ وأهْوى بیَدِهِ إلى حَلْقِهِ - لَم یَکُن للعالِمِ تَوبَةٌ ، وکانتْ للجاهلِ تَوبَةٌ.

با دست خود به حلقش اشاره کرد: هر گاه جان به این جا برسد عالِم (راهى براى) توبه ندارد ولى جاهل دارد .

قال ‏الرضا (علیه ‏السلام): وقد سُئلَ عن عِلّةِ إغْراقِ اللّه فِرْعَونَ وقد آمَنَ بهِ وأقَرَّ بتَوحیدِهِ: لأنَّهُ آمنَ عندَ رُؤیةِ البَأْسِ ، والإیمانُ عندَ رُؤیَةِ البَأْسِ غیرُ مَقبولٍ.

امام رضا (علیه ‏السلام) در پاسخ به این پرسش که : چرا خداوند فرعون را با آن که ایمان آورد و به یگانگى او اقرار کرد غرق ساخت؟ فرمود: زیرا او هنگامى ایمان آورد که عذاب را مشاهده کرد و ایمان آوردن به هنگام مشاهده عذاب پذیرفته نیست .

کمترین حد توبه

قال رسولُ اللّه (صلى‏ الله ‏علیه و ‏آله و سلّم): النَّدَمُ تَوبَةٌ.

پشیمانى، توبه است.

قال ‏علیٌّ (علیه‏ السلام): النَّدَمُ على الخَطیئةِ اسْتِغْفارٌ.

پشیمانى از گناه، آمرزش خواهى است.

قال ‏علیٌّ (علیه‏ السلام): نَدَمُ القلبِ یُکَفِّرُ الذَّنبَ.

پـشـیـمـانىِ دل، گـنـاه را مى‏ پوشاند.

خطر به تعویق انداختن توبه

قال ‏علیٌّ (علیه ‏السلام): مُسَوِّفُ نَفسِهِ بالتَّوبةِ ، مِن هُجومِ الأجَلِ على أعظَمِ الخَطَرِ.

کسى که کار توبه را به فردا حواله دهد، از هجوم مرگ در معرض بزرگترین خطر است.

آسان تر از توبه

قال ‏علیٌّ (علیه‏ السلام): تَرْکُ الذَّنبِ أهْوَنُ مِن طَلبِ التَّوبةِ.

گناه نکردن آسانتر از طلب توبه است.

توبه نصوح

قال رسولُ اللّه (صلى‏ الله ‏علیه و ‏آله و سلّم): التَّوبةُ النّصوحُ النَّدمُ على الذَّنبِ حینَ یَفْرُطُ مِنکَ، فتَسْتَغفِرُ اللّه‏َ ، ثُمّ لا تَعودُ إلَیهِ أبداً.

توبه نـصـوح پشیمانى از گناهى است که مرتکب شده ‏اى و آمرزش خواستن از خدا و این که هرگز بدان باز نگردى.

علت آموزش استغفار به انسان

قال رسولُ اللّه (صلى‏ الله ‏علیه و ‏آله و سلّم): أکثِرُوا مِن الاستِغفارِ ؛ فإنّ اللّه‏َ عز و جل لم یُعَلِّمْکُمُ الاستِغفارَ إلاّ وهُو یُریدُ أن یَغفِرَ لَکُم.

زیاد استغفار کنید؛ زیرا خداوند عز و جل استغفار را به شما یاد نداد ، مگر براى این که مى‏خواهد شما را بیامرزد.

ای عزیز فرصت را غنیمت شماریم  و امروز که اولین یکشنبه ماه ذی القعده است نماز توبه و استغفار را به جا آوریم و از منان بزرگ طلب عفو و بخشش نماییم.

ستار،افسراستخباراتی عراق،بچه ها را داخل خاک عراق همراهی می کرد.او به نظر فرد بی اعتقادی بود.از اول صبح کار را شروع کردیم.ناگهان ستار به نقطه ای اشاره کرد و گفت: ((از این مکان بوی عطر می آیدو هر جا بوی عطر باشد ,شهید ایرانی در آنجا پیدا می شود.))

بچه ها آن محل را با بیل مکانیکی حفاری کردند.پیکر دو تن از شهدای عزیز کشف شد.هر چند که بوی مشک و عطر شهدا برای بچه های تفحص امری طبیعی بود ؛ اما این افسر عراقی کاملا تعجب کرده بود.به این نتیجه رسیدیم که حتی عراقی ها هم بوی خوش شهدا را درک می کنند.

از گزارش روزانه ی محمود توکلی،مسئول تفحص لشگر امام حسین (علیه السلام)

شادی ارواح مطهر شهدا صلوات