خطبه امام حسن(عليه السلام) بعد از شهادت پدر
فرزندان آن حضرت پس از آنكه جسد مطهرش را در نجف اشرف دفن كردند، گرد آلود با چهره هاى پريشان به كوفه بازگشتند و حضرت امام حسن(عليه السلام) به مسجد كوفه آمد و برفراز منبر رفت و در حالي كه جمعيت در مسجد موج می زد خطبه مفصلى ايراد فرمود. در ابتداى خطبه گريه گلويش را گرفت.(1) و سپس بعد از درنگ و حمد بر خداوند فرمود: اى مردم! بدانيد كه ديشب پدر من از دنيا رفت؛ همان شبى كه وصى حضرت عيسى، يوشع بن نون از دنيا رفت. پدر من از دنيا رفت نه درهمى باقى گذاشت و نه دينارى؛ لَا صَفْرَآءَ وَ لَا بَيْضَآءَ (نه زردى و نه سپيدى) جز هفتصد درهم كه می خواست براى اهل خود خادمى بخرد.(2)
«بعد از شهادت أميرالمؤمنين(عليه السلام)، امام حسن مجتبى(عليه السلام) خطبه اى ايراد فرمودند و پس از حمد و ثناى حضرت بارى تعالى شأنه چنين به سخن پرداختند: به تحقيق كه در اين شب گذشته، روح مردى به سراى جاودانى شتافت كه هيچ يك از پيشينيان به كردار و عمل او نرسيده اند و در ميدان مسابقه تقوى و عمل صالح از برابرى و پيشى گيرى بر او عاجز و فرو مانده اند و نيز هيچ يك از پسينيان در اين مضمار سبق به او نخواهند رسيد. مردى بود كه رسول الله(صلّى الله عليه و آله و سلّم) رايت جنگ را به او ميداد و در ميدان كارزار با دشمنان خدا مى جنگيد در حالي كه جبرائيل از طرف راستش و ميكائيل از جانب چپش او را مدد مى نمودند و هيچ گاه پشت به جنگ نمى نمود و از نبرد باز نمى گشت مگر وقتي كه خداوند به دست او فتح می كرد و براى مردم روى زمين به عنوان ارثيه چيزى نگذاشت نه سفيدى و نه زردى مگر هفتصد درهم كه از عطايا و بخششهاى او زياد آمده بود و مي خواست با آن براى اهل خود خادمى بخرد.
سپس فرمود: اى مردم! هر كه مرا مى شناسد كه مى شناسد و كسى كه مرا نمى شناسد پس من حسن بن على هستم و من فرزند پيغمبر خدايم و من فرزند وصى رسول الله ام و من فرزند بشارت دهنده به بهشت هستم و من فرزند ترساننده از عذاب خدا هستم و من فرزند دعوت كننده مردم به سوى خدا به اذن او هستم و من فرزند چراغ تابناك و مشعل فروزان هدايتم و من از اهل بيتى هستم كه جبرائيل در خانه ما هبوط مي كند و از منزل ما از نزد ما صعود مى نمايد و من از اهل بيتى هستم كه خداوند اراده كرده است هر گونه رجس و پليدى را از آنان بردارد و آنها را به مقام طهارت مطلقه برساند و من از اهل بيتى هستم كه خداوند مودت آنها را بر هر مسلمانى واجب كرده است و خداوند تبارك و تعالى به پيامبرش چنين خطاب فرموده است: بگو من از شما هيچ مزدى را نمى خواهم مگر مودت به ذوى القُرباى من و كسي كه مرتكب حسنه اى گردد، ما نيكویى را درباره او زياد مي گردانيم؛ ارتكاب حسنه مودت ما اهل بيت(ع) است.»
كشتن ابن ملجم توسط حضرت مجتبى(ع)
بعد از خطبه، حضرت مجتبى عليه السلام يكسره به سراغ ابن ملجم آمدند؛ چون حضرت ام كلثوم آن حضرت را سوگند داده بود كه بعد از شهادت پدرم، به آن خدایى كه عالم را خلق كرده است راضى نيستم يك ساعت در قتل ابن ملجم درنگ كنى. امام فرمود: اى ابن ملجم كه ترا وادار كرد كه دست به چنين كارى زدى؟ گفت: عهدى كه با خدا كرده بودم! حالا اگر مرا اجازه دهى به شام می روم و معاويه را هم مى كشم و به نزد تو بر می گردم، اگر خواهى مرا قصاص كن و اگر خواهى عفو نما! حضرت فرمود: سوگند به خدا كه هيچ مهلت ندارى تا به دوزخ واصل شوى! در اين حال فقط با يك شمشير او را كشتند، و سپس مردم جثه اش را برداشته و در مغاك انداختند.
1.مقاتل الطّالبيّين» ص 52
2.تلخيص از روايت وارده در أمالى صدوق