در آیه ۱۴ سوره آل عمران می خوانیم:
«زُيِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهَوَاتِ مِنَ النِّسَاء وَالْبَنِينَ وَالْقَنَاطِيرِ الْمُقَنطَرَةِ مِنَ الذَّهَبِ وَالْفِضَّةِ وَالْخَيْلِ الْمُسَوَّمَةِ وَالأَنْعَامِ وَالْحَرْثِ ذَلِكَ مَتَاعُ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَاللّهُ عِندَهُ حُسْنُ الْمَآبِ.»
«در چشم مردم آرايش يافته است ، عشق به اميال نفسانی و دوست داشتن زنان و فرزندان و هميانهای زر و سيم و اسبان داغ بر نهاده و چارپايان و زراعت همه اينها متاع زندگی اين جهانی هستند، در حالی که بازگشتنگاه خوب نزد خدا است.»

سه نکته کوتاه:
* در ميان نعمتهاى مادى زنان را مقدم داشته چرا كه در مقايسه با ديگر نعمتها نقش ‍ مهمترى در جلب افكار دنيا پرستان و اقدام آنها بر جنايات هولناك دارد!
امام صادق عليه السلام با استناد به «حبّ الشهوات من النساء…» فرمودند: مردم در دنيا و آخرت از چيزى بيشتر از زنان لذّت نمى برند… اهل بهشت نيز بيش از هر چيز به نكاح تمايل دارند تا خوردنى ها و آشاميدنى ها.

** سؤال: با اينكه خداوند زينت بودن مال و فرزند را پذيرفته است؛ «المال و البنون زينة الحيوة الدنيا» پس چرا اين آيه در مقام انتقاد است؟
پاسخ: زينت بودن چيزى، غير از دلبستگى به آن است. در اين آيه انتقاد از دلبستگى شديد است كه از آن به «حبّ الشهوات» تعبير مى‏كند.

*** آيه مورد بحث به شش چيز از سرمايه هاى مهم زندگى كه عبارتاند از:
۱- زن ؛ ۲- فرزند ؛ ۳- هميانهای زر و سيم (پولهاى نقد) ؛ ۴- اسبان داغ بر نهاده (مركبهاى ممتاز) ؛ ۵- چهارپايانى كه در دامدارى مورد استفاده هستند (انعام) ؛ ۶- و زراعتها (حرث )
اشاره مى كند كه اركان زندگى مادى انسان را تشكيل مى دهند.
اما باید توجه کنیم که اینها مصاديقی از جلوه‏هاى دنياست كه در آيه ذكر شده و چه بسا این مصادیق در زمانهای مختلف تغییر کنند. مثلاً همیانهای زر کنایه از ثروت اندوزی و پول نقد و اسب کنایه از مرکب و وسیله نقلیه است.

سخن پایانی اینکه امروز هم بیشتر این امور جزو جلوه های غفلت مردم به شمار می روند. وقتی در خیابانها قدم می زنی زنانی را می بینیم که خود را برای جلب نظر مردان زینت کرده اند و مردانی که دست و پایشان در برابر چنین زنانی سست می شود!
در بازارها که سری بزنیم مشاهده می شود که عشق به همیان های زر چشم خیلی ها را کور کرده و برای ثروت اندوختن دست به هر کاری می زنند از دروغ و دغل کاری گرفته تا غشّ در معامله و ربا!
خیلی ها در دنیای امروز گرفتار علاقه شدید به ماشین های مدل بالا و تجملات زندگی و خانه های آنچنانی با امکانات فوق العاده شده اند.
و تاسف بارتر اینکه این امور را افتخار هم می دانند و حتی در شبکه های مجازی گروه تشکیل می شود تا هرکسی با افتخار از مصادیق حبّ به شهوات و امیال نفسانی خودش تصویر بگذارد و در دنیاپرستی رقابت شود.

امام صادق(ع) فرمودند: «اگر بنده براي‌ خودش‌ مِلكيّتي‌ نبيند، انفاق‌ نمودن‌ در آنچه‌ خداوند تعالی‌ بدان‌ امر كرده‌ است‌ بر او آسان‌ می شود.» این روایت زیبا فرازهای بسیار کابردی دیگری نیز دارد که جا دارد علاقمندان به مطالعه آن اهتمام بورزند.

هرگاه انسان به جایی برسد که گمان برد کسی شده و مال و اموال و آبرویی از خودش دارد و بر خویشتن غرّه شود این اول بیچارگی اوست. مال و اموال و اولاد آزمایشاتی اند از سوی خدای متعال برای بندگان و آن کسی در این آزمایش بزرگ سربلند بیرون خواهد آمد که به این امور دلبستگی پیدا نکند. اگر دلبسته شویم هر روز بیش از روز قبل گرفتار می شویم و زمانی می رسد که غرق در لذات دنیا شده ایم و آن وقت برای بازگشت دیر است. البته مال و اموال و اولاد می توانند در صورت عدم دلبستگی حتی در مسیر رشد و کمال، انسان را یاری نمایند.
در آیه ۱۰ سوره آل عمران می خوانیم
«إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُواْ لَن تُغْنِيَ عَنْهُمْ أَمْوَالُهُمْ وَلاَ أَوْلاَدُهُم مِّنَ اللّهِ شَيْئًا وَأُولَـئِكَ هُمْ وَقُودُ النَّارِ.»
«همانا كسانى كه كفر ورزيدند هيچ گاه اموال و فرزندانشان چيزى از (عذاب) خدا را از آنها دفع نخواهد كرد، و آنهايند كه هيزم آتش (جهنم) اند.»

حجت‌الاسلام والمسلمین محسن قرائتی رئیس ستاد اقامه نماز به مناسبت در پیش بودن ایام سوگواری سید و سالار شهیدان نامه‌ای به واعظان و مداحان، پدیدآورندگان و حامیان حماسه حسینی نوشت که در ادامه می‌آید:

بسم الله الرحمن الرحیم

السلام علیک یا اباعبدالله

محضر مبارک واعظان و مداحان، پدیدآورندگان و حامیان حماسه حسینی دامت برکاتهم

سلام علیکم

چند سطری تذکراتی از قرآن و روایات به شما مبلغین عرضه می‌کنم:

بر خلاف پندار وهابی‌ها که جشن و شادی و عزاداری را نوعی بدعت می‌پندارند، بیان مصائب و مظلومیت دیگران در متن قرآن آمده است.

در قرآن می‌خوانیم: «وَإِذَا الْمَوْءُودَةُ سُئِلَتْ بِأیّ ذَنْبٍ قُتلَتْ»؛ یعنی به چه گناهی دختران کوچک زنده به گور می‌شوند؟

این سؤال در قیامت نشانه آن است که خداوند از مظلومیت یک کودک مشرک سخن می‌گوید.(زیرا مشرکین بودند که دختر خود را زنده به گور می‌کردند).

همچنین در سوره «بروج» بیان می‌دارد که به چه جرمی مؤمنین در گودال آتش سوختند.

بنابراین بیان مظلومیتی که در متن قرآن آمده، هرگز بدعت نیست.

در سایه مکتب اهل بیت علیهم السلام ایام عاشورا هر سال با رونق بیشتری برگزار می‌شود و از این مائده آسمانی که شهادت امام حسین علیه‌السلام و اصحابش است، باید کل دین ترویج بشود، زیرا پیامبر صلی الله علیه وآله فرمودند: من از حسینم و معنای این جمله آن است که مکتب من در سایه خون امام حسین علیه‌السلام باقی می‌ماند.

در مکتب پیامبر اصل تقواست که باید عزاداری‌های ما از هر گونه گناه دور باشد.

در مکتب پیامبر دروغ و غلو جایی ندارد که باید عزاداری‌ها نیز این گونه باشد.

در مکتب پیامبر عقل و احساسات و شور و شعور و منطق و فریاد در کنار هم هستند که باید عزاداری‌های ما نیز این گونه باشند.

در مکتب پیامبر حق الله و حق الناس باید رعایت شود، نماز عهد الله و حق الله است که باید همان گونه که در این سال‌های اخیر در برنامه‌های عزاداری حتی در وسط بازار و خیابان اقامه می‌شود و مقام معظم رهبری از آن تجلیل کردند توسعه یابد.

شما خود می‌دانید که امام حسین علیه‌السلام با اینکه می‌توانست نمازش را در درون خیمه و فردی بخواند، جلوی چشم دشمن به جماعت آن هم با پرتاب ۳۰ تیر اقامه کرد تا به ما بگوید در هیچ شرایطی از نماز نکاهید.

شما خود می‌دانید که سر مبارک امام حسین علیه‌السلام بر روی نی قرآن خواند تا به ما بگوید باید محوریت قرآن حفظ شود.

شما خود می‌دانید در خطبه‌های حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها برای دفاع از حق شوهرش و در خطبه‌های حضرت زینب سلام‌الله‌علیها چه مقدار از آیات قرآن استفاده شده تا به ما بگوید حماسه و سوز باید از طریق آیات قرآن باشد.

در مکتب پیامبر اخلاق و سعه صدر و وحدت و دوری از تفرقه مورد توجه است، در عزاداری‌ها نیز باید از هر حرکتی که سبب تفرقه، بداخلاقی، تبعیض، اسراف، آزار دیگران، تضییع حق همه اقشار شرکت کننده در عزاداری دوری شود.

شما خود می‌دانید اگر اشک‌های خالصانه همراه با دقت‌های دینی باشد، چه تحولی در فرد و جامعه به وجود می‌آورد.

با هیچ کتاب و نوار و فیلمی نمی‌توان در خیابان‌های نیویورک اقامه نماز کرد، ولی چند سالی است که شیعیان آمریکا در ایام عاشورا نماز ظهر عاشورا را در وسط خیابان می‌خوانند و این امام حسین علیه‌السلام است که در سایه عزاداری او این حرکات در سراسر جهان انجام می‌شود.

حماسه عاشورا باید بستری باشد که مردم با احکام دینی آشنا شوند، زیرا در حدیث می‌خوانیم ذکر مصیبت‌های امام حسین علیه‌السلام و یارانش سبب احیا و اقامه دین می‌شود، یعنی باید نماز و روزه و حج و خمس و زکات در سایه عزاداری زنده شود.

امام صادق علیه‌السلام در آستانه شهادت فرمود: اگر نماز ضایع و سبک شمرده شود، شفاعت اهل بیت علیهم‌السلام دریافت نمی‌شود.

عزاداری‌ها باید یا با نماز شروع شود یا به نماز ختم گردد.

در جلسات عزاداری باید اسلام شناسی از قرآن و همه احکام بگوید.

در هر جلسه عزاداری آیه‌ای از قرآن تفسیر شود، حکمتی از نهج البلاغه بیان شود.

سعی کنیم به جای اینکه بیشتر مراسم با شعر و خواب پر شود، بیشتر وقت منبر و مداحی با قرآن و حدیث و موعظه پر شود.

شما خود می‌دانید که رقابت و خودنمایی و اسراف و سد معبر و تبعیض و عزاداری بی‌موقع و عزاداری که در آن نماز سبک شمرده شود، ذخیره قیامت ما نخواهد بود.

در پایان نیز از قرآن می‌گویم که خداوند می‌فرماید: «إِنَّمَا یَتَقَبَّلُ اللّهُ مِنَ الْمُتَّقِینَ»، هر چه تقوا بیشتر باشد، پاداش بیشتری دریافت می‌شود.

سلام و صلوات خدا بر کسانی که ما را با قرآن و اهل بیت علیهم‌السلام آشنا کردند و سلام و صلوات خدا بر شما که در منابر و مداحی‌ها مردم به خصوص نسل نو را با منطق و حماسه اهل بیت علیهم‌السلام آشنا می‌کنید.

محسن قرائتی

رهبر معظم انقلاب، حضرت آیت اللّه خامنه ای (زیدعزه) درباره ضرورت پرورش اخلاقی کودکان فرموده اند: «قضیه پرورش اخلاقی نونهالان و نوجوانان و کودکان برای همه کشورها و جوامع واقعا مهم است، ولی برای ما اهمیت مضاعفی دارد. اهمیت مضاعف از این جهت است که جامعه اسلامی، یعنی جامعه ای که بر مبنای تفکر و احکام اسلامی می خواهد بنا شود، مبارزه ای فراتر از مبارزه معمولی جوامع را بر خودش هموار کرده و قهرا آن را تحمل نموده است».

16 مهر هرسال، هم زمان با 11 اکتبر، روز جهانی کودک نام گرفته است؛ روزی که درآنْ پدران، مادران، مربیان و دست اندرکارانِ مسائل کودکان، فرصت می یابند تا درباره کودک و دنیای زیبای آن بیندیشند و افق های زیباتری برای آینده کودکان ترسیم کنند. در این راستا، کودکان ایران زمینْ در پرتو استعدادی سرشار و با تکیه بر افتخارات دینی و باستانی خویش، امیدهای آینده طلایی کشورند تا با استفاده از تجربه گذشته و غنیمت شمردن شرایط کنونی، ارمغان آور فردایی بهتر باشند.

ارزش کودک

کودک یعنی امید و تحرک؛ امید به آینده و کوشش برای تحول و تکامل. کودک یعنی زیبایی؛ زیبایی برخاسته از فطرتِ پاک و عصمت کودکانه. داشتن کودک یعنی داشتن یک دُرّ گران بها و آغاز یک مسئولیت سنگین، یعنی شروع یک امانت داری بزرگ، یعنی تربیت، پرورش و آموزش. پدر و مادر شدن یعنی امین شناخته شدن، امین پروردگاری که چنین امانت گران بهایی را در اختیار آنان نهاده است و باید کمال دقت را در این امانت داری پر ارج و پر اجر به خرج داد.
توجه دین به کودک

در دنیای کنونی، موضوع کودک و تربیت و پرورش صحیح او، از اساسی ترین مسائل اجتماعی و از ارکان مهم سعادت بشری است؛ از این رو دانشمندان، از نظر روانی و تربیتی، درباره کودک مطالعات و تحقیقات ژرف و عمیقی انجام داده و کتاب های زیادی نگاشته اند. هم چنین کشورهای بزرگ به منظور پرورش درست و صحیح جسم و جان کودکان، سازمان های گسترده ای را به وجود آورده و کودکان را از هرجهت تحت مراقبت های علمی و عملی قرار داده اند، ولی دین مبین اسلام، از چهارده قرن پیش و در روزگاری که بشر در جهل و نادانی به سرمی برد، توجه فراوانی به این مساله کرده که نمونه عملی آن را در رفتار پیامبر بزرگ اسلام با کودکان می توان مشاهده کرد..
محبت به کودک

انسان، تشنه محبت است و این تشنگی، به دلیل وابستگی بیش تر کودکان به والدین، در آن ها شدیدتر است. توجه به بُعد عاطفی کودک، بسیار مهم است و این اهمیت، در رفتار و گفتار پیشوایان دینی ما به خوبی مشاهده می شود. امام صادق علیه السلام فرمودند: «خداوند بنده اش را به واسطه شدت محبتی که نسبت به فرزندش دارد، مورد مرحمت قرار می دهد». هم چنین پیامبر عزیزمان فرمودند: «کسی که به کودکان مهربانی و به بزرگ سالان احترام نکند،از ما نیست».

هم چنین آن حضرت می فرمایند: «کودکان را دوست بدارید و به آن ها محبت کنید و هرگاه به آن ها وعده دادید، به وعده خود وفا کنید؛ زیرا آن ها شما را روزی رسان خود می دانند».
تربیت به وسیله الگو

الگودهی، از بهترین وسائل مؤثّر در تربیت اخلاقی و روانی و اجتماعی کودک است. در نظر کودک، مربی نمونه برتر و الگوی شایسته ای است که کودک از رفتار و اخلاق او، دانسته یا ندانسته، پیروی می کند.

براین اساس، پدر و مادران که نخستین مربیان کودک اند، مسئولیت دشواری برعهده دارند؛ مسئولیتی که باعث رشد و شکوفایی فضایل اخلاقی خود آن ها و به دنبال آنْ کودکان شان می گردد؛ چه این که اگر پدرو مادر به این نکته توجه نکنند، نه تنها زندگی فردی خود را ناپاکی ها می آلایند، بلکه آینده تاریک و سیاهی برای فرزندان خود ترسیم خواهند کرد.
کودک و مذهب

از شگفتی های دنیای کودکان، دنیای مذهب و ایمان آن هاست. کودک فطرتی خدا آشنا دارد؛ زیرا نفحه ای از روح خدا در ذات او نهفته شده است. مبانی بسیاری از باورهای مذهبی در اندرون او وجود دارد که با اندک تذکری از سوی والدین و مربیان و با یافتن مصداق هایی در جهان خارج، آن را می پذیرد و خود را با آن تطبیق می دهد. از حدود چهارسالگی، کنجکاوی سراسر وجود کودک را فرا گرفته و سبب آن می شود که با حقایقی درباره جهان آشنا شود. این آشنایی ها، خود منجر به مبدأجویی و قبول خدا خواهد شد و این مرحله، سن طبیعی برای پذیرش خداوند است».

ارتباط کودک با خدا

کودکان از حدود سه سالگی علاقه بسیاری به دعا و سرودهای مذهبی دارند و از تکرار آن ها، به ویژه اگر همراه با آوازهای جمعی باشد، بسیار لذت می برند. به تدریج از حدود شش سالگی،ارتباط کودک با خدا به صورت حرف زدن و درخواست کردن است و نوع درخواست های او، صورت مادی دارد؛ مثلاً از خداوند چیزهایی مثل خوردنی، اسباب بازی و لباس می خواهد. کودک براساس فطرت خداجویی که در او نهاده شده، علاقه خاصی به صحبت و راز و نیاز با خداوند دارد و از همین رو، پدر و مادر و مربیانْ موظف به ارائه بینشی صحیح به کودکان و بالابردن سطح اطلاعات آن ها در امور مذهبی هستند.

آموزش در دوران کودکی

یادگیری در زمان کودکی، به دلیل آمادگی ذهنی بالای کودکان، بسیار سریع تر و بهتر از سایر زمان ها صورت می گیرد. کودک،نسخه ای از یک انسان بزرگ سال است با محدودیت هایی در ادراک و فهم مطالب.در تعالیم اسلامی، سفارش زیادی به آموزش کودکان شده است و ضررهای تأخیر در این مسأله یا بی تفاوت بودن به آنْ گوش زد شده است. در روایتی از امام علی علیه السلام می خوانیم: «هرکس در کودکی آموزش نبیند، در بزرگی به مقام ارج مندی نمی رسد».

معاشرت با کودکان

یکی از اساسی ترین عوامل ایجاد شخصیت در کودک، حسن معاشرت و رفتار نیکو با اوست. رسول خدا صلی الله علیه و آله در سخنی گران مایه فرموده اند: «به فرزندان خود احترام گذارید و با آداب و روش پسندیده با آن ها رفتار کنید».

این فرمایش پیامبر بزرگ وار اسلام، تأکیدی بر الگو بودن والدین است؛ چرا که والدین با ارائه چنین شخصیت سنجیده ومنطقی از خود، راه و رسم زندگی صحیح و اسلامی را به فرزندان می آموزند.

عمل به وعده

یکی از مسائل بسیار مهمی که در شیوه تعالیم دینی به چشم می خورد، عمل کردن به وعده هایی است که به کودکان داده می شود؛ شیوه ای که باعث جلب اعتماد کودک شده ودر رشد شخصیت او تأثیرگذار است. حضرت علی علیه السلام در این خصوص می فرمایند: «شایسته نیست کسی به فرزند خود وعده ای بدهد و به آن وفا نکند». ایشان هم چنین می فرمایند که رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند: «اگر یکی از شما به فرزند خود وعده ای داد، باید به آن وفا کرده و از عهد خود تخلّف نکند».
آشنا کردن کودک با سختی ه

یکی از شیوه های شخصیت پروری کودکان، آشنا ساختن آن ها، به ویژه پسران با سختی هاست تا بتوانند در آینده با مشکلات مبارزه کنند؛ زیرا کودکان باید عملاً درک کنند که به دست آوردن هرچیزی، نیاز به کوشش و زحمت دارد و اگر کودکی با مشکلات و سختی ها آشنا نباشد، در آینده در برابر ناملایمات گوناگون زندگی، ناراحتْ و در نهایت سرخورده خواهند شد. این حقیقت در روایتی از امام موسی بن جعفر علیه السلام مشاهده می شود که فرمود: «بهتر است که کودک در کوچکی با سختی و مشکلاتِ اجتناب ناپذیر زندگی روبه رو شود، تا در جوانی و بزرگ سالی بردبارو صبور گردد». البته باید توجه داشت که این آشنا کردن، باید متناسب باتوانایی کودک باشد.

بازی با کودک

یکی از راه های شخصیت دادن به کودکان و تخلیه هیجانات آن ها، بازی کردن با آنان است. بازی، نقش سازنده و مثبتی در تعادل روحی و جسمی کودکان ایفا کرده و آن ها را بانشاط وسرزنده نگه می دارد. روان شناسان بر اهمیت بازی تأکید دارند و می گویند: «با فرزندان خود رفیق باشید و با آنان بازی کنید، برایشان داستان بگویید و با آن ها گفت وگوهای صمیمی و دوستانه داشته باشید».

در شیوه تربیت دینی نیز بر این مسأله تأکید فراوان شده است تا جایی که رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند: «هرکس که کودکی دارد، باید با او رفتار کودکانه داشته باشد». خود آن حضرت هم در عمل این شیوه را درباره نوه های خود، امام حسن علیه السلام و امام حسین علیه السلام اجرا می فرمودند.

محور تربیت اسلامی

بر اساس فرمایشات بزرگان دین اسلام، تربیت کودک بر سه محور استوار است که نتیجه آنْ در پرورش بنده ای صالح برای خداوند و سعادت دنیا و آخرت فرد آشکار می شود. در حدیثی از پیامبر اسلام آمده است که «فرزندان خود را بر سه محور تأدیب و تربیت کنید: محبت من، دوست داشتن اهل بیت من و محبت به قرآن». بدیهی است که وقتی علاقه به این سه عنصر سعادت آفرین ایجاد شد، به دنبال آنْ پیروی از دستورات دینی نیز خواهد بود. امام علی علیه السلام نیز در فرمایشی بسیار زیبا چنین بیان داشته اند که: «من از خدای خودْ فرزندانی زیباروی و خوش قامت نطلبیدم، بلکه از پروردگارم خواستم فرزندانی به من عنایت کند که مطیع خدا باشند، تا هرگاه به آنان می نگرم، چشمانم روشن گردد».

پدید آورنده : ابراهیم اخوی ، صفحه 128