محقق :نفیسه داور پناه

چکیده

آموزه روابط دختر و پسر ، به عنوان روابطی که هدف صِرف رابطه بوده و این ارتباط مقدمه هدف متعالی و ارزشمند قرار نمی‌گیرد ، به عنوان یک آسیب اجتماعی بسیار جدی در جامعه ما به حساب می آید . روابطی که از سوی دختران و پسران آن هم با نیازهای روانی و فیزیولوژیکی متفاوت و بالطبع با انگیزه‌های متفاوت شکل می‌گیرد و ناهنجارهای فردی و اجتماعی زیادی را طراحی می‌کند . البته این مسأله اختصاص به جامعه امروز نداشته و به نظر می‌رسد در تمامی جوامعی که تعاملات اجتماعی زن و مرد به نوعی در آن مطرح بوده این مسأله نیز با شدت یا ضعف خود وجود داشته به طوری که قرآن کریم در جریان نسخ سنت‌های غلط اجتماعی عرب جاهلی با تعبیر ” لا مُتَّخِذاتِ اَخدانٍ ” ؛ ” یکدیگر را به دوستی نگیرید . ” ،  زن و مرد را برای ارضای شهوت جنسی تشویق به ازدواج نموده و از دوستی با یکدیگر منع کرده است . گویی از نظر خداوند این رابطه بی‌هدف و سرگردان ، درون مایه‌ای جزء نیازهای غریزی و پاسخگویی بدان ندارد . اهمیت اصلی مسأله به دلیل اهداف ارزشی انسان در طول زندگی خود است . با این توضیح که انسان با دغدغه تعالی روح و اندیشه و حرکت به سمت کمال وخلیفه اللهی پا به عرصه وجود گذاشت و در جهت تحقق این ارزش‌های انسانی و رسیدن به عشق حقیقی نیاز جدی به پرهیز از حاشیه و رفع موانع و دغدغه‌های کاذب دارد که امثال این روابط مسیر حرکت انسانی را مخدوش نموده و آن را به بیراهه می‌کشاند .

با نگاهی گذار به مشاهدات عینی و تجربیات شخصی و اجتماعی افراد جوامع مختلف خصوصاً جامعه دینی ما در زمینه و رود به این رابطه و عدم مدیریت آن شاهد بروز آسیب‌های متعددی چون : سرکوب شدن استعدادها ، افت تحصیلی ، افسردگی و احساس گناه ، کمرنگ شدن ارزش‌های دینی ، عدم استقبال از ازدواج ، ناامنی و اضطراب ، ترس از فاش شدن اشتباهات گذشته و مهمتر از همه هدر رفتن بهترین لحظات و سال‌های زندگی ، هستیم . در ریشه یابی این مسأله به نظر می‌رسد مهمترین دلیل شکل گیری این روابط لجام گسیخته و بی‌هدف ، عدم ثبات شخصیت جوانان و بی‌تدبیری و ناکارآمدی خانواده‌ها و مراکز آموزشی در هویت‌بخشی به جوانان و تربیت ارزش محور آنها است که با قبول پذیرش این علت به این نتیجه قاطع می رسیم که تنها راه پیشگیرییا مدیریت این ارتباطات آسیب‌زا ، برگشتن به ارزش‌های دینی و خدا محوری و در یک کلام تبیین مملوس حقیقت انسانی برای جوانان ، خواهد بود .

کلید واژگان : ارتباط ، روابط دختر و پسر ، عشق ، حیا و عفت .

مقدمه

انسان‌ها به دلیل اجتماعی بودن و نیاز به زندگی اجتماعی ناگزیر به برقراری ارتباط با یکدیگر هستند که بالطبع برقراری صحیح این ارتباط نقش بسزایی در سلامت فرد و جامعه خواهد داشت اما شاید آن چه بیشترین اهمیت را در بحث روابط اجتماعی دارد ، روابط میان دو جنس زن و مرد است که به دلیل جاذبه‌های جسمی – روانی دو جنس ، این روابط در معرض آسیب‌زایی و آسیب‌پذیری هستند . روابطی که در طول حیات جوامع انسانی با گستره‌ای متفاوت وجود داشته و امری اجتناب ناپذیر می‌نماید . در تقسیم بندی کلی می‌توان این روابط را به دو دسته : 1 . روابط معمول اجتماعی میان دو جنس همچون روابط اقتصادی ، درسی و … 2 . روابط مبتنی بر پیوند خواهی جنسی تقسیم کرد که محور بحث ما ، همین مورد اخیر است .

حال از آن جا که روابط اجتماعی هر روزه و به اشکال مختلف رو به افزایش است و نیز به دلیل انگیزه‌های قوی روانی – جسمانی در دختران و پسران جوان ، این قشر بیشترین نقش را در این روابط ایفا کرده و به تبع آسیب پذیرترین قشر نیز هستند پس لازم است با ارائه معیارها و ملاک‌های صحیح از منظر قرآن و روایات و مقایسه آن با دیدگاه‌های روانشناسی روز و بیان نقاط قوت و ضعف آن ، تصویر شفاف و روشنی از بایدها و نبایدهای این روابط در اختیار افراد قرار دهیم تا در وادی عشق‌های کاذب و روابط ناصحیح وارد نشوند و از عوارض آن هم در امان باشند . این در جایی است که بسیاری از افراد با فطری دانستن این موضوع و اجتناب ناپذیر بودن آن ، جواز اجتماعی – دینی نیز برای آن لحاظ می‌کنند .

 بر این اساس در طول این پژوهش تلاش می‌کنیم با روش توصیفی تحلیلی و با هدف ارائه تعریف حقیقی از روابط دختر و پسر از نگاه آیات قرآن و روایات ، به تبیین مسأله روابط دختر و پسر و ارائه الگوی مناسبی برای مدیریت روابط دختر و پسر و نهایتاً بیان راهکارهای عملی و اجرایی برای جلوگیری از آسیب‌های فردی - اجتماعی حاکم بر روابط ناسالم دختر و پسر ، بپردازیم و محورهای ذیل را در طول پژوهش مورد بحث قرار دهیم:

تعریف رابطه و انواع روابط دختر و پسر ، تعریف عشق و انواع آن ، بیان دیدگاه‌های مختلف در مورد اصل روابط دختر و پسر ، بررسی علل ناسالم شدن روابط میان دختر و پسر از دیدگاه قرآن و روایات و روانشناسی ، تبیین آسیب‌ها و آثار سوء روابط ناسالم میان دختر و پسر و نهایتاً راه‌های در مان یا پیشگیری از آسیب‌های مذکور .

در پایان از زحمات استادان گران قدر خود ، سرکار خانم غفوری و آقایان جعفری پور ، محزونیه و حمیدی که در نگارش این اثر به بنده یاری رساندند ، قدردانی می نمایم و امیدوارم در شمار بهترین یاران حضرت مهدی  ( عجل الله ) قرار بگیرند .