علت غایی و هدف نهایی خلقت کائنات و پیدایش موجودات، انسان است. در حدیث قدسی آمده است که خداوند فرمود: “ای فرزند آدم همه چیز را برای تو آفریدم و تو را برای خودم".(۱)

هدف از خلقت انسان هر چه که باشد، نتیجه اش به خود او بر می گردد، نه به خداوند که او غنی مطلق است و ممکنات از جمله انسان محتاج او هستند.

امیر المؤمنین (ع) در خطبه معروف همام در این باره می فرماید: “«خداوند سبحان هنگام آفرینش خلق از طاعت و بندگیشان بی نیاز و از معصیت و نافرمانی آنها ایمن بود؛ زیرا معصیت گناهکاران او را زیان ندارد و طاعت فرمانبرداران سودی به او نمی رساند"،(۲) بلکه غرض از امر به طاعت و نهی از معصیت سود بردن بندگان است و اگر با دقت و تعقل به خلقت انسان بنگریم در می یابیم که خداوند رسیدن به خودش را هدف خلقت انسان قرار داده است.

شخصی سوال کرد: یابن رسول الله! پروردگار برای چه مارا خلق کرده است؟ برای اینکه به واسطه ی تخلق عملی پرواز کنید و از ملائکه بالاتر روید که ملائکه خدمت گذار شما شوند، که حضرت فرمودند: “الملائکه خدام شیعتنا"(۳) یعنی ملائکه خدمتگذار شیعیان ما هستند.(۴)

در این میان، می‌توان گفت رسیدن به مقام عبودیت بالاترین هدف آفرینش است، چرا که مراد از بندگی رسیدن به اوج کمال و قله ی سعادت بشری است و انسان کامل کسی است که به جوار و آستان قرب الهی راه یافته و در نتیجه، از رحمت بی‌پایان او بهره‌مند شده است، به این ترتیب انسان به مراتب بالاتری از ملائکه می رود؛ این بهره‌مندی از رحمت الهی، نتیجه عبودیت و رسیدن به مرتبه کمال انسانی است. بنابراین، هدف اصلی از آفرینش انسان عبودیت است.

۱- المنهج القوی، ج ۵، ص ۵۱۶؛ علم الیقین، ج۱، ص۳۸۱، “یابن آدم خلقت الاشیاء لأجلک و خلقتک لأجلی".

۲- “اما بعد ، فإن الله سبحانه و تعالی خلق الخلق حین خلقهم غنیاً عن طاعتهم ، آمناً من معصیتهم ، لأنه لاتضره معصیة من عصاه ، و لاتنفعه طاعة من أطاعه"، نهج البلاغه ترجمه فیض، ص۱۱، خطبه همام.

۳-الکافی ،ج۲،ص۳۳

۴-ز ملک تا ملکوت ،ص۹۳-سخنان آیت الله حق شناس