ماه رجب ، طليعه انس

رجب، ماهي است که در آنْ بندگان و مؤمنان و ره‏پويان، خود را براي شرکت در مهماني بزرگ خداوند آماده مي‏کنند. ماهِ زدودن غبار تيرگي از روح و جان، ماهِ تمرين حضور و توجه به بيشتر به معنويات، و ماه بندگي و فرمان‏بري و در نهايتْ سرآغاز اُنس و الفتي جانانه به پروردگار هستي‏بخش است.

سلام بر ماه رجب
سلام بر ماه رجب، ماه پيوند بندگان با معبود مهربان، ماه بارش باران مهر و محبت الهي، ماه رسيدن به سر منزل مقصود، و ماه اُنس شب زنده‏دارانِ هميشه بيدار با محبوب و معبود بي‏همتا.
سلام بر هلال رجب که آمدنش مژده پايان اندوه است و بدر آنْ يادآور تولد ماه تمام، امامِ هُمام و حيدر کرّار و پايانشْ نويد رهايي بشر از جهل و ناداني، شکوفايي اخلاق انساني، بعثت آن بزرگْ مردِ تاريخ براي هميشه زمان.
سلام بر بهار مناجات و بندگي. سلام بر نجواي شبانه اهالي رجب. سلام بر شب‏هاي رجب که پذيراي زاهدان است و سلام بر روزهايش که ميزبان عاشقان وصال الهي است و سلام بر لحظه لحظه رجب که شاهد ذکرِ ذاکران است.

اهالي رجب
اهالي رجب، مردان و زنان با ايماني‏اند که آرزويي جز وصال يار ندارند و اشتياقي غير از ديدارْ در آن‏ها نيست. ذکرشان اللّه‏، کارشان لِلّه و هدفشان کسب خشنودي پروردگار است. «رجبيّون» قصدي جز رضوان الهي ندارند. بهشتِ آنان توجه محبوب است و دوزخشانْ حرمان ياد او. آن‏گاه که يارشان به اشک شوقي آن‏ها را مي‏نوازد، برايشان از آن‏چه در دنياست بهتر و خوش‏گوارتر است. هر کس توشه‏اي از سفره رجب برمي‏دارد و در خانه تکاني آن، همه مي‏کوشند تا غباري بر گرد جان باقي نگذارند.
عقده دل وانما، ماه رجب مي‏رسد
هلهله کن عاکفا، ماه طرب مي‏رسد
آفتاب رجب، گرمي‏بخش دل‏هاي اهالي آن است و مهتابشْ نوازش‏دهنده ديدگان نجواکنندگان و ستاره‏هاي آن، آيات تفکر و تأمل انديشمندان است.

رجب در قرآن
خداوند در آيه 36 سوره توبه مي‏فرمايد: «به درستي که تعداد ماه‏ها نزد خداوند و در کتاب تکوين او از همان روزي که آسمان‏ها و زمين را آفريد، دوازده ماه است که چهار ماه آن، ماه حرام مي‏باشد» طبق بيان روايات، يکي از چهار ماه حرام، ماه رجب است که بر خلاف سه ماهِ ذي قعده، ذي حجّه و محرّم که به دنبال هم آمده‏اند، اين ماه به تنهايي و جداي از آن‏ها واقع شده است. منظور از حرام بودن چهار ماه، اين است که مردم در اين ماه‏ها، از جنگيدن با يکديگر دست بکشند و امنيت عمومي همه جا حکم‏فرما شود تا مردمان به زندگي خود و فراهم آوردن وسايل آسايش و سعادت خويش برسند و به عبادت و طاعت خود بپردازند.

فلسفه ماه‏هاي حرام
ماه رجب، يکي از چهار ماه حرام است که در آنْ از جنگ و خون‏ريزي نهي شده است. تحريم جنگ در اين چهار ماه، يکي از راه‏هاي پايان دادن به جنگ‏هاي طولاني و وسيله‏اي براي دعوت به صلح و آرامش بود؛ زيرا هنگامي که جنگ‏جويان چهار ماه از سال اسلحه را بر زمين گذاشته و صداي چکاچک شمشيرها خاموش گردد و مجالي براي تفکر و انديشه به وجود آيد، احتمال پايان يافتن جنگ بسيار زياد است. اسلام در هر سال براي پيروان خود يک آتش‏بس چهارماهه اعلام مي‏دارد که اينْ خود نشانه روح صلح‏طلبي اسلام است. البته اگر دشمن بخواهد از اين قانون اسلامي سوء استفاده کند و حريم ماه‏هاي حرام را بشکند، اجازه مقابله به مثل به مسلمانان داده شده است.

رجب در کلامِ پيامبر خاتم صلي‏الله‏عليه‏و‏آله
رجب، ماهي است که پيامبر اسلام (صلي‏الله‏عليه‏و‏آله و سلّم) در آن مأمور شد تا خوبي‏ها را تکميل کرده و انسانِ متحيّرِ سرگردان را منزل بنماياند و آييني آورد که براي هميشه تاريخ، انسان‏ها را راهنما باشد. مبعوثِ رجب، درباره فضيلت‏هاي آن مي‏فرمايد: «رجب، ماهِ نزول رحمت الهي است و خداوند در اين ماه، رحمت خود را بر بندگان خويش فرو مي‏ريزد».
و در کلام زيباي ديگر مي‏فرمايد: «در بهشت قصري است که غير از روزه‏داران ماه رجب؛ کسي وارد آن نمي‏شود». و بدين ترتيب، حضرت لزوم توجه بيش‏تر به اين ماه و تفاوت قائل شدن بين رجب و ساير ماه‏ها را متذکر مي‏شود و بر پيروان ايشان است که اين ماه را، چونان فرصتي طلايي غنيمت بشمارند و در حفظ حرمت و بهره‏مندي از آن کوشا باشند.

رجب در نگاه پيشواي هفتم
ماه رجب، زمينه‏اي مناسب براي نزديک شدن به خداوند و زدودن زنگار گناه از جان و دل است. پيشواي هفتم، امام موسي کاظم عليه‏السلام که خود در اين ماه به ديدار معبود شتافت، در خصوص ماه رجب به امتيازي که خداوند در اين ماه براي انسان‏ها براي روي آوردن به نيکي و پاک کردن سياهي‏ها داده، اشاره مي‏کند و مي‏فرمايد: «رجب، ماه بزرگي است که خداوند نيکي‏ها را در آنْ دو چندان پاداش مي‏دهد».

رجب، تمرين تزکيه
ماه رجب، ماه آمادگي براي حضور در مهماني خداوند است و برنامه‏هاي پيشنهادي اسلام در اين ماه، همه از نوعي تمرين و يافتن آمادگي حکايت دارند. تأکيد بزرگان ديني بر گرفتن روزه در اين ماه و ذکر پاداش‏هاي بسيار براي روزه‏داري در ماه رجب، براي تشويق مسلمانان براي کسب آمادگيِ بار يافتن به ضيافت الهي، مؤيد اين مطلب است.
در روايتي از يکي از ياران امام صادق عليه‏السلام مي‏خوانيم: «در روزهاي پاياني ماه رجب، به محضر امام صادق عليه‏السلام مشرّف شدم. حضرت با ديدنِ من، فرمودند: آيا در اين ماه روزه گرفته‏اي، عرض کردم: خير. حضرت فرمود: آن قدر ثواب از دست داده‏اي که اندازه‏اش را جز خداوند نمي‏داند، همانا اين ماهي است که خداوند آن‏را بر ديگر ايام برتري داده و حرمت آن‏را بزرگ شمرده است و براي روزه‏داران آن، کرامت خويش را واجب کرده است».

توجه امام خميني رحمه‏الله به ماه رجب
براي عارفان و پويندگان راهِ حق، فرصت‏هايي چون ماه رجب با آن فضايل و کرامتش، دُرّي قيمتي است که به راحتي از آن نمي‏گذرند. سالکان کوي دوست که هر لحظه در انديشه نزديکي بيش‏تر و برتر به حضرت سبحان هستند، از هيچ فرصت و کوششي در اين راه کوتاهي نمي‏کنند و با استفاده از شب‏ها و روزهاي ماهي چون ماه نزول باران رحمت الهي، رجب، در اُنس بيش تر با خداوند مي‏کوشند. «حضرت امام خميني رحمه‏الله نيز با توجه به آگاهي از فضايل اين ماه، عنايت بيش‏تري نسبت به اين ماه و خلوت و انس باخداي بي‏همتا و دوري از اغيارنشان مي‏دادند».

شهيد مطهري رحمه‏الله و ماه رجب
استاد مرتضي مطهري، درباره خاطراتش از ماه رجب مي‏نويسد: «ما که بچه بوديم در منزل خود، انتظار آمدن ماه رجب را مي‏کشيديم و چند روز مانده به آمدن ماه، همه جا صحبت از اين ماه شريف بود. شب اول آن براي مشاهده هلال رجب، در مسجد جمع مي‏شديم».
ايشان هم‏چنين درباره انتقال فرهنگ اهتمام به سنت‏هاي اسلامي چون احترام به ماه رجب، و استفاده از فرصت‏هاي آن، در پيامي انتقادي مي‏فرمايند: «اين ماه، ماه استغفار و ماه عبادت و روزه است و اين سنت‏ها در ميان ما، در حال فراموشي است. بچه‏هاي ما کم کم حتي نام ماه‏هاي قمري را هم از ياد مي‏برند و نمي‏توانند آن‏ها را ذکر کنند، ولي به هر حال تکليف (بيان سنت‏هاي اسلامي) از ما ساقط نمي‏شود».

رجب، ماه عذرخواهي
از امام صادق عليه‏السلام نقل شده که پيامبر گرامي اسلام صلي‏الله‏عليه‏و‏آله فرمودند: «رجب ماه استغفار امت من است، پس در اين ماه طلب آمرزش کنيد که خداوند آمرزنده و مهربان است. رجب را اصَبّ مي‏گويند؛ چون رحمت خداوند در اين ماه بر امت من بسيار ريخته مي‏شود. پس بسيار بگوييد: اَسْتَغْفِرُاللّه‏َ وَ اَسْئَلُه التَّوبَة؛ يعني از خداوند به خاطر کارهاي بدم پوزش مي‏طلبم و از او فرصت بازگشت مي‏خواهم».