موضوع : مفهوم شناسی اسماءالحسنی در آیات و روایات

محقق:فرشته احمدیان

استاد راهنما:آقای شاهین فر

استاد داور: آقای برقی کار

چکیده
احتیاج اولین چیزی است که انسان آن را مشاهده می‌کند و آن را در ذات خود و هر چیزی که مرتبط با قوا و اعمال او باشد می‌بیند. و در اولین ادراک خود احتیاج به وجود ذاتی پیدا می‌کند که حوائج او را  برآورد و وجود او بر هر چیزی منتهی باشد وآن ذات، خداوند متعال  است که  وجود هر چیزی از اوست و او مالک تمام موجودات و منزه از هر چیزی است .اسماء فعلیه خدا عین وجود مخلوقات است و همه موجودات مظاهر اسماءفعلیه خداوند هستندو ظهور هر موجودی به اندازه سعه‌ی وجودی اوست و انسان کاملترین مظهر اسماء خداوند است به طوری که وجود او بر تمام عالم خلقت احاطه پیدا کند.و خدا را با يك نام نمى‏توان خواند، و ذاتش را شناخت، بلكه نامهاى او بايد همچون صفاتش بى پايان باشد و در بيانات اولياء دينش به نامهاى بيشترى كه به هزار نام بالغ مى‏شود برخورد مى‏كنيم، تا بتواند بيانگر آن ذات شود، ولى از آنجا كه الفاظ ما، مانند همه چيزمان، محدود است نمى‏توانيم جز نامهاى محدودى براى او پيدا كنيم و لذا معرفت و شناخت ما هم هر چه باشد محدود است.و اين دليل بر آن نيست كه به اندازه عقل و درايت خويش او را نشناسيم، به خصوص كه او خودش در شناخت ذاتش به ما كمك بسيار فرموده و با نامهاى گوناگون در كتابش از خود ياد كرده است، و به اين ترتيب،اسماءالحسنی دست پويندگان راه معرفت اللَّه را گرفته منزل به منزل پيش مى‏برد، از ذات پاك او شروع مى‏كند، و بعد به عالم خلقت مى‏آورد، و باز در اين سير الى اللَّه از مخلوق نيز به سوى خالق مى‏برد، قلب را مطهر اسماء و صفات الهى و مركز انواع ربانى مى‏كند و در لابلاى اين معارف و انوار، او را مى‏سازد و تربيت مى‏نمايد شكوفه‏هاى تقوا را بر شاخسار وجودش ظاهر ساخته و لايق قرب جوارش مى‏كند،تا باتمام ذرات جهان هم صداو تسبيح‏گويان نغمه سبوح و قدوسى سردهد.
کلیدواژه‌ها: اسماء، حسنی، اسماء الحسنی، صفات، اعظم

گویند: از عالمی مسئله ای پرسیدند، گفت: نمی دانم. سؤال کننده گفت: شرم نمی کنی که به جهل و نادانی خود اعتراف

می کنی. گفت: چرا شرم کنم از گفتن کلمه ای که فرشتگان به آن سخن گفتند و هنگامی که خداوند درباره «اسماء» از

آنها پرسید، گفتند: سُبْحانَکَ لا عِلْمَ لَنا الاّ ما عَلَّمْتَنا؛ خدایا ما چیزی نمی دانیم، جز آنچه تو به ما آموختی

شیطان به حضرت یحیی گفت : می خواهم تو را نصیحت کنم !

حضرت یحیی فرمود : من میل ندارم ولی می خواهم بدانم طبقات مردم نزد شما چگونه اند .شیطان گفت :‌مردم از نظر ما به سه دسته تقسیم می شوند :….

۱) عده ای مانند شما معصومند ، از آنها مایوسیم و می دانیم که نیرنگ ما در آنها اثر نمی کند.

۲) دسته ای هم بر عکس در پیش ما شبیه توپی هستند که به هر طرف می خواهیم می گردانیم.

۳) دسته ای هم هستند که از دست انها رنج می بریم ؛ زیرا فریب می خورند ؛ ولی سپس از کرده خود پشیمان می شوند و استغفار می کنند و تمام زحمات ما را به هدر می دهند دفعه دیگر که نزدیکه که موفق شویم ؛ اما آنها دوباره به یاد خدا می افتند و از چنگال ما فرار می کنند . ما از چنین افرادی پیوسته رنج می بریم .

سائی از گوشه‌ی  مسجد برخاست ، پرسید :

یا علی ، به من بگو
واجب کدام است ؟ واجب تر کدام است ؟
نزدیک کدام است ؟ نزدیک تر کدام است ؟
عجیب کدام است ؟ عجیب تر کدام است ؟
مشکل کدام است ؟ مشکل تر کدام است ؟

امیرالمومنین در پاسخ فرمود:
واجب ، ترک گناه است و واجب‌ تر از آن توبه‌ی از گناه است.
نزدیک ، قیامت است و نزدیک تر از آن مرگ است.
عجیب ، بی‌وفایی دنیاست و عجیب تر از آن دل بستن به این دنیای بی‌وفاست.
مشکل ، سرازیر قبر شدن است و مشکل تر از آن با دست خالی سرازیر قبر شدن است .