شاید شما نیز افرادی را دیده باشید که خواهان بیدار شدن در دل شب و بجا آوردن نماز شب می باشند اما این توفیق از آن ها سلب شده است؛ اما این افراد باید بدانند بعضی از اموری که خود آن ها در زندگی روزمره انجام می دهند مانع از این توفیق می گردد!

گناه
کسی که در طول روز دنبال گناه برود، روحش را با گناه آلوده کند، با اعضای بدنش دست به گناه بزند، یا با چشمش یا با زبانش و غیره، گناه اثرش را بر انسان می گذارد و روح انسان را می میراند.
امام صادق (ع) در حدیثی می فرماید: «اِنّ الرّجُلَ لَیُذنِبُ الذّنبَ فَیُحرَمُ صَلاة الَلّیلِ وَ اِنّ العَمَلَ السّیّئ اَسرَعُ فی صاحِبِهِ مِنَ السّکّینِ فِی اللَّحم»؛ شخصی که به عصیان روی می آورد، از خواندن نماز شب محروم می شود و التبه اثر کار بد در انسان، از اثر چاقوی تیز بر روی گوشت سریعتر است، و در حدیث دیگر آمده است: «جاء رَجُلٌ اِلی اَمیرالمؤمنین- علیه السلام- فَقال: یا اَمیرالمومنین! اِنّی قَد حَرُمتُ الصَّلاة بِالَلّیلِ فَقال اَمیرالمؤمنین: اَنتَ رَجُلٌ قَد قَیّدَتکَ ذُنُوبُکَ»؛ مردی به خدمت امیرالمؤمنین (ع) آمد و گفت: ای امیر مؤمنان! من از نماز شب محروم شدم، علی(ع) در پاسخ وی فرمود: تو مردی هستی که گناهانت تو را به بند کشیده است.

دروغ
دومین چیزی که مانع نماز شب می شود، دروغ گفتن است. امام صادق (ع) می فرماید: «اِنّ الرَّجُلُ لَیَکذِبُ الکَذَبَة فَیَحرُمُ بِها صَلاةَ الَلّیل» چه بسا مردی به وسیله گفتن دروغی از انجام اقامه نماز شب محروم ماند.

زیاد خوابیدن در شب
خوابیدن یکی از نعمت های الهی است که به انسان عطا شده است؛ خصوصاً شب برای استراحت و خوابیدن قرار داده شده، همان طور که ارزش خواب در شب از خوابیدن در روز بیشتر است، عبادت و شب زنده داری در شب از روز با ارزشتر است. از این رو بهتر است انسان شب را تقسیم کند و مقدار از آن را برای عبادت و مقداری از آن را برای استراحت قرار بدهد چنانچه اگر همه شب را بخوابد زیان کرده، و به روح خود ضربه زده است به نحوی که رسول خدا (ص) آفات زیاد خوابیدن را چنین بیان می دارند: «قالَت اُمّ سُلیمان بن داوُد: یا بُنَیّ! اِیّاکَ وَ کَثرَة النُّومِ بِالَلّیلِ فَاِنّ کَثرَهَ النُّومِ بِالَلّیلِ تَدَعُ الرَّجُلَ فَقیراً یَومَ القِیامَة»؛ مادر سلیمان بن داود (ع) به سلیمان می گفت: فرزندم! از زیاد خوابیدن در شب بپرهیز، همانا زیاد خوابیدن در شب، باعث تهیدستی و فقر در روز قیامت می شود.

پرخوری
وقت را تلف کردن و معده را تا به حلقوم از خوردنی ها پر نمودن، و سپس در بستر نرم و مکان راحتی به خواب رفتن، انسان را از توفیق نماز شب باز می دارد. پرخوری سبب بخار معده و سستی می شود و نتیجه آن خواب زیاد است که آفت های زیادی دارد؛ از جمله قساوت می آورد، و روح را کسل می کند و مانع نماز شب انسان می شود چنانچه در حدیثی حضرت علی (ع) می فرماید: «از پرخوری دوری کنید که موجب قساوت قلب، تنبلی در نماز و سبب تباهی بدن است».

منابع:
1- بحارالانوار، ج 87: 146، 152.
2- امالی الصدوق: 140.
3- غررالحکم: 80، 420.
4- فضایل و آثار نماز شب: 85- 87.

امام سجاد عليه ‏السلام فرمود: بيچاره فرزند آدم براى او در هر روز سه مصيبت است كه از هيچ يك از آنها عبرت نمى‏ گيرد، اگر عبرت بگيرد امر دنيا براى او سهل شود. مصيبت اول: هر روز از عمر او كم شود ولى اگر در مال او نقصان پديد آمد مغموم شود با آن كه جاى درهم رفته درهمى مى‏ آيد و عمر را چيزى برنمى ‏گرداند.

مصيبت دوم: استيفاء روزى اوست، هر گاه حلال باشد حساب از او كشند، اگر حرام باشد او را عقاب كنند.

مصيبت سوم: از اين بزرگتر است. پرسيدند چيست؟ فرمود: هيچ روزى را شب… نمى ‏كند مگر اين كه به آخرت يك منزل نزديك م ى‏شود، وليكن نمى‏ داند به بهشت وارد مى‏ شود يا به دوزخ.

از پيامبر صلى ‏الله‏ عليه ‏و‏آله نقل شده است كه خداوند فرمود: بعضى از بندگان مؤمن هستند كه در عبادت من تلاش مى‏ كنند. در نيمه ‏شب‏ها از رختخواب گرم بيرون مى‏ آيند و به من سجده مى ‏كنند و با اين كارها خود را به زحمت مى‏ اندازند. من گاهى يك شب و يا دو شب آن‏ها را دچار خواب مى‏ كنم تا بيدار نشوند. اين عنايت من درباره آنهاست كه مى‏ خواهم آن‏ها در عبادت من باقى بمانند. وقتى كه اين بندگان صبح از خواب بيدار مى‏ شوند ناراحت مى‏ گردند كه چرا ديشب به خواب مانده و شب زنده دارى نكرده ‏اند. اگر من ميان عبادت آنها فاصله نيفكنم، عُجب به آنان مسلط مى‏شود و آنان را به فتنه اعمالشان مى‏ كشاند. پس از خود راضى مى ‏شوند و خيال مى‏ كنند كه از عابدين بالاترند و در عبادتم بيش از اندازه بالا رفته‏ اند پس از من دور مى‏ شوند وبه همين دليل خيال مى‏ كنند نزد من تقرب زيادى دارند!!

برگرفته از کتاب تحفه دانشجو نوشته سید علی اکبر صداقت

ابن خلكان در وفيات الاعيان نوشته است كه سرى سقطى استاد جنيد بغدادى گفت: سى سال است كه از جمله «الحمدللّه» كه بر زبانم جارى شد استغفار میكنم. گفتند: چگونه؟

گفت: شبى آتش سوزى در بازار رخ داد، بيرون آمدم تا ببينم به دكان من آتش رسيده يا نه؟ گفتند: به دكان تو آتش نرسيده است. گفتم: الحمدللّه. يك مرتبه متنبّه شدم كه گيرم دكان من آسيبى نديده باشد، آيا نبايد در انديشه مسلمين باشم.

برگرفته از کتاب تحفه دانشجو: سير و سلوك، اخلاق، عرفان / مؤلف سيد على اكبر صداقت.