*عملکرد هر انسان در ارتباط با اعتقادهای اوست

وی درک هدف خداوند برای خلق انسان را بسیار مهم دانست و گفت: حضرت آیت‌الله بهجت به ظاهر مانند انسان‌های معمولی زندگی می‌کردند اما در حقیقت پشت پرده و نتیجه اعمال را می‌دیدند.

فرزند آیت‌الله‌العظمی بهجت، ارزش و اهمیت فراگیری علم و دانش در دین اسلام را بسیار مهم برشمرد و تصریح کرد: علمی ارزشمند است که همراه با عمل و توجه به خداوند باشد.

وی با بیان اینکه برخی انسان‌ها مانند آیت‌الله بهجت به حقیقت هستی فکر می‌کردند، افزود: آنها یافتند که پس از این دنیای فانی، یک دنیای باقی و ابدی وجود دارد و باید برای رسیدن به سعادت در آن دنیا تلاش کرد.

بهجت، عملکرد هر انسانی را در ارتباط با اعتقادهای او دانست و ادامه داد: انسانی که به آخرت اعتقاد ندارد ممکن است هر کاری انجام دهد، اما انسانی که به خدا و آخرت اعتقاد دارد برای رسیدن به سعادت اخروی تلاش می‌کند.

وی با تصریح بر اینکه خداوند مبدٱ جاذبه را به افراد مومن نشان می‌دهد، خاطرنشان کرد: اگر انسان یک گام به طرف خدا بردارد، خداوند نیز ۱۰ گام به طرف او خواهد آمد.

*احترام به والدین عامل سعادت آیت‌الله بهجت بود

فرزند آیت‌الله بهجت، با اشاره به دوران کودکی پدر خود، اذعان کرد: آیت‌الله بهجت در ۱۶ ماهگی مادر خود را از دست دادند و از آن پس توسط خواهری که حدود ۱۰ سال از ایشان بزرگ‌تر بود پرورش یافتند.

وی پدر آیت‌الله بهجت را اهل شعر، ادبیات و علم خواند و افزود: ایشان احترام بسیار زیادی به پدر خود می‌گذاشتند.

بهجت با بیان اینکه آیت‌الله بهجت در بهترین درجه تحصیلی و علمی در تمام مقاطع تحصیلی خود قرار داشتند، تصریح کرد: درس خواندن هدف اصلی ایشان نبود و علم را وسیله‌ای برای رسیدن به سعادت می‌دانستند.

وی احترام به والدین را عامل رسیدن آیت‌الله بهجت به درجات بالای معنوی و سعادت خواند و گفت: ایشان تکبر و خودبینی را در خود کشته بودند.

* صندوق نامه‌های اسرارآمیز آیت‌الله بهجت پس از فوت وی مفقود شد

فرزند آیت‌الله‌العظمی بهجت، ازدواج آیت‌الله بهجت را دارای مبدأ الهی دانست و تصریح کرد: ایشان می‌فرمودند «در نجف تمام مشکلات زندگی را به من نشان دادند و بنده آگاهانه این راه را انتخاب کردم».

وی با بیان اینکه ایشان سخت‌ترین مسیر پیمودن زندگی را انتخاب کردند و متذکر شد: پدرم دارای یک صندوق از نامه‌های اسرارآمیز بود که پس از فوت ایشان مفقود شده است.

ترک معصیت در اعتقادات و اعمال و نماز اول وقت کافی و وافی است برای وصول به مقامات عالیه اگر چه هزار سال باشد.

حضرت آیت الله بهجت رحمه الله علیه می‌فرمایند: “خدا نکند انسان معصیت کند و اگر کرد، خدا نکند معصیت اجتماعی بکند و اگر کرد خدا رحم بکند که اضلال مردم در آن باشد.”

و نیز فرمودند:
“در قیامت که نامه عمل را به دست انسان می‌دهند، در نامه بعضی‌ها نوشته شده که فلان فرد را تو کشته‌ای. می‌گوید: خدایا، من کی او را کشتم؟ من کجا قاتل بودم؟ من اصلا خبر ندارم که قاتلش چه کسی است. در جواب می‌گویند: در فلان مجلس فلان کلمه را گفتی، این کلمه نقل شد به مجلس دیگری و از آن‌جا دوباره به مجلس دیگر که قاتل در آن مجلس بود، رسید و او این را شنید و رفت او را کشت و تو سبب این قتل شدی. این جور سببیت است که انسان باید احتیاط کند و حواسش را جمع کند. آیا کسی می‌تواند متوجه باشد که این کلمه‌اش به ده واسطه خرابکاری نکند؟ قهرا باید هر کاری که بالفعل برای خودش جایز می‌داند با طلب توفیق از خدا و طلب نجات از خدا آن را انجام دهد تا عواقبش چیزی نشود که برایش مسئولیت بیاورد.”

باری تقوای در رفتار و گفتار، تقوای در خانواده و جامعه، تقوای علمی و عملی، اخلاقی و معنوی حد و مرز ندارد و رعایت تقوا و ترک گناه در هیچ مرحله‌ای از انسان ساقط نیست بلکه برای هر کسی در شان و مرتبه خودش لازم است و چنین است که آیت الله بهجت می‌فرمایند: “ترک معصیت در اعتقادات و اعمال و نماز اول وقت کافی و وافی است برای وصول به مقامات عالیه اگر چه هزار سال باشد.”

يك بزرگى در شهر قزوين به نام آقا شيخ على اكبر الهيان كه استاد خيلى از بزرگان دين ماست. در تنكابن، قزوين، مشهد و تهران زندگى كرد. قبرش در قم كنار حرم حضرت معصومه عليهاالسلام است. ايشان از كسانى بوده كه به اندازه يك ارزن حرام از دهانش پايين نرفت. يك شب شام دعوتش كردند كمى فكر كرد، گفت: مى‏آيم، سه چهار نفر هم با او مهمانى رفتند.

سفره را پهن كردند، يك ديس گوشت آوردند. شيخ على اكبر الهيان كه به همين خاطر به او الهيان مى‏گويند. چون واقعا الهى بود. دست را دراز كرد يك تكه گوشت بردارد از درون گوشت صدا شنيد اكبر من را ذبح نكردند، من خفه شده بودم، تو گوسفند حرام نخور، كنار كشيد. اينگونه خدا آدم را يارى مى‏كند.

« إِن تَنصُرُواْ اللَّهَ يَنصُرْكُمْ »

مى‏گويد: حرام از بنده من كنار برو؛ علامت شيعه اين است كه دامن به حرام آلوده نمیکند

« و عمل لخالقه »

شيعه ما بنده خداست. بنده حق است. شيعه ما در كار مثبت به پاداش خدا اميدوار است.

« و خاف عقابه »

شيعه ما اگر بترسد فقط از جريمه‏هاى خدا مى‏ترسد. فاطمه زهرا عليهاالسلام دغدغه داشت كه همواره براى شيعيان دعا مى‏كردند و در روز قيامت به پروردگار مى‏گويد: الهى! شيعيانم.

در فرهنگ اسلامی اولویت و تقدم خانواده یک اصل به حساب می آید و روایات فراوانی بر آن دلالت دارند؛ متن زیر برگرفته از کتاب مفاتیح الحیاة اثر آیت الله جوادی آملی در این خصوص مرور می کنیم:

رسول خدا (ص) فرمودند: هر گاه خدا به یکی از شما خیری عطا کرد، ابتدا خود و خانواده اش را از آن بهره مند سازد.(۱)

رسول خدا (ص) فرمودند: از خانواده آغاز کنید و هر کسی که نزدیک تر است مقدم بدارید.(۲)

امام سجاد (ع) می فرمایند: اینکه وارد بازار شوم و پولی داشته باشم که برای خانواده ام گوشتی بخرم که بدان نیاز دارند، نزد من از آزادسازی برده ای محبوب تر است.(۳)

رسول خدا(ص) به امیرمومنان (ع) فرمودند: خدمت به خانواده کفاره گناهان بزرگ، موجب فرونشاندن خشم الهی، مهریه حوریان بهشتی و موجب فزونی حسنات و درجات است. ای علی (ع)! به خانواده خدمت نمی کند مگر صدّیق یا شهید یا مردی که خدا برایش خیر دنیا و آخرت را خواسته است. (۴)

از رسول خدا (ص) روایت شده که نزدیک ترین شما به جایگاه من در قیامت، نیکوترین شما از جهت اخلاق و سودمندترین شما نسبت به خانواده اش است.(۵)

نیکی به خانواده افزون بر پاداش اخروی در دنیا نیز آثار خوبی دارد. رسول خدا (ص) فرمودند: هنگام ورود به خانه سلام کن، خدا برکتت را افزون می کند. (۶)

امام سجاد (ع) درباره اهمیت نیکی به خانواده فرمودند: پسندیده ترین شما نزد خدا بهره دهنده ترین شما بر خانواده است. (۷)

امام صادق (ع) نیز فرمودند: هر کس نسبت به خانواده اش نیکوکار باشد خدا بر عمرش می افزاید؛ (۸) امام کاظم (ع) فرمودند: هر کس با برادران و خانواده اش نیکوکار باشد، عمرش طولانی می شود. (۹)

پاداش اندوه برای خانواده

 امام علی (ع) می فرماید: روزی بر رسول خدا(ص) وارد شدم و فرمودند: ای علی! چگونه صبح کرده ای؟ گفتم: در حالی که در دستانم چیزی جز آب نیست و من برای حسن و حسین(ع) ناراحتم. فرمودند: ای علی! اندوه برای خانواده حجابی در برابر آتش است. (۱۰)

کیفر تباه کردن خانواده

رسول خدا (ص) فرمودند: از رحمت خدا دور است، از رحمت خدا دور است کسی که خانواده خود را تباه کند(۱۱)؛ همچنین آن حضرت از اینکه کسی خودش سیر باشد و خانواده اش را گرسنه نگه دارد، نهی می کرد و فرمود: برای هلاکت یک مرد همین بس که خانواده خود را تباه کند.(۱۲)

کیفر بداخلاقی با خانواده

 هنگامی که پیامبر و مردم (از خاکسپاری سعد بن معاذ) بازگشتند، پرسیدند: ای رسول خدا! با سعد کاری کردی که با هیچ کس دیگر نکرده ای؛ جنازه اش را بدون ردا و کفش مشایعت کردی؟ فرمودند: فرشتگان بدون کفش و ردا در تشییع او حاضر شدند و من به آنان تاسّی جستم. گفتند: یک بار سمت راست تابوت و بار دیگر سمت چپ آن را گرفتی! فرمود: دستم در دست جبرئیل بود و هر جا را که او می گرفت می گرفتم. گفتند: به غسل او فرمان دادی و خودت بر جنازه اش نمازگزاردی و خودت به خاکش سپردی؛ آن گاه فرمودی همانا عذاب قبری بر سعد اصابت کرد؟ فرمودند: آری رفتار او با خانواده اش تند بود.(۱۳)

در مذمت سختگیری بر خانواده از رسول خدا (ص) روایت شده است که فرمودند: بدترین مردم مرد سخت گیر بر خانواده است. (۱۴) شخصی پرسید: ای رسول خدا (ص)! مراد از سختگیری بر خانواده چیست؟ فرمود: مرد هر گاه وارد خانه شد همسرش بترسد و فرزندش بهراسد و بگریزد و هر گاه از خانه بیرون رفت همسرش بخندد. (۱۵)

 پی نوشت ها:

۱_(الجامع الصغیر، ج ۱، ص ۷۳)

۲_(الکافی، ج ۵، ص ۶۷)

۳_(همان، ج۴، ص ۱۲)

۴_(جامع الخبار، ص ۱۰۳)

۵_(عیون اخبار الرضا، ج۲، ص ۳۸)

۶_(بحارالانوار، ج ۶۶، ص ۳۹۶)

۷_(الکافی، ج ۸، ۶۹)

۸_(همان، ص ۲۱۹)

۹_(تحف العقول، ص ۳۸۸)

۱۰_(جامع الخبار، ص ۹۱)

۱۱_(الکافی، ج۴، ص ۱۲)

۱۲_(دعائم الاسلام، ج۲،ص ۱۹۳)

۱۳_(علل الشرائع، ص ۳۱۰)

۱۴_(الجامع الصغیر، ج ۲، ص ۷۷)

۱۵_(مجمع الزوائد، ج ۸، ص ۲۵)

استاد بزرگ اخلاق آقای میرزا اسماعیل دولابی پیش از وفات برای زندگی مومنانه ۱۵ دستورالعمل را ذکر می‌کند که به ترتیب در ذیل آورده شده است:

۱. هر وقت در زندگی‌ات گیری پیش آمد و راه بندان شد، بدان خدا کرده است؛ زود برو با او خلوت کن و بگو با من چه کار داشتی که راهم را بستی؟ هر کس گرفتار است، در واقع گرفته ی یار است.

۲.زیارتت، نمازت، ذکرت و عبادتت را تا زیارت بعد، نماز بعد، ذکر بعد و عبادت بعد حفظ کن؛ کار بد، حرف بد، دعوا و جدال و… نکن و آن را سالم به بعدی برسان. اگر این کار را بکنی، دائمی می شود؛ دائم در زیارت و نماز و ذکر و عبادت خواهی بود.

۳.اگر غلام خانه‌زادی پس از سال ها بر سر سفره صاحب خود نشستن و خوردن، روزی غصه دار شود و بگوید فردا من چه بخورم؟ این توهین به صاحبش است و با این غصه خوردن صاحبش را اذیت می کند. بعد از عمری روزی خدا را خوردن، جا ندارد برای روزی فردایمان غصه دار و نگران باشیم.

۴. گذشته که گذشت و نیست، آینده هم که نیامده و نیست. غصه ها مال گذشته و آینده است. حالا که گذشته و آینده نیست، پس چه غصه ای؟ تنها حال موجود است که آن هم نه غصه دارد و نه قصه.

۵.موت را که بپذیری، همه ی غم و غصه ها می رود و بی اثر می شود. وقتی با حضرت عزرائیل رفیق شوی، غصه هایت کم می شود. آمادگی موت خوب است، نه زود مردن. بعد از این آمادگی، عمر دنیا بسیار پرارزش خواهد بود. ذکر موت، دنیا را در نظر کوچک می کند و آخرت را بزرگ. حضرت امیر علیه السلام فرمود:یک ساعت دنیا را به همه ی آخرت نمی دهم. آمادگی باید داشت، نه عجله برای مردن.

۶.اگر دقّت کنید، فشار قبر و امثال آن در همین دنیاقابل مشاهده است؛ مثل بداخلاق که خود و دیگران را در فشار می گذارد.

۷.تربت، دفع بلا می‌کند و همه ی تب ها و طوفان ها و زلزله ها با یک سر سوزن از آن آرام می شود. مؤمن سرانجام تربت می‌شود. اگر یک مؤمن در شهری بخوابد، خداوند بلا را از آن شهر دور می‌کند.

۸.هر وقت غصه دار شدید، برای خودتان و برای همه مؤمنین و مؤمنات از زنده ها و مرده ها و آنهایی که بعدا خواهند آمد، استغفار کنید. غصه‌دار که می‌شوید، گویا بدنتان چین می‌خورد و استغفار که می‌کنید، این چین ها باز می شود.

۹. تا می گویم شما آدم خوبی هستید، شما می گویید خوبی از خودتان است و خودتان خوبید. خدا هم همین طور است. تا به خدا می گویید خدایا تو غفّاری، تو ستّاری، تو رحمانی و…خدا می فرماید خودت غفّاری، خودت ستّاری، خودت رحمانی و… . کار محبت همین است.

۱۰.با تکرار کردن کارهای خوب، عادت حاصل می شود. بعد عادت به عبادت منجر می شود. عبادت هم معرفت ایجاد می کند. بعد ملکات فاضله در فرد به وجود می آید و نهایتا به ولایت منجر می شود.

۱۱.خدا عبادت وعده ی بعد را نخواسته است؛ ولی ما روزی سال های بعد را هم می خواهیم، در حالی که معلوم نیست تا یک وعده ی بعد زنده باشیم.

۱۲. لبت را کنترل کن. ولو به تو سخت می گذرد، گله و شکوه نکن و از خدا خوبی بگو. حتّی به دروغ از خدا تعریف کن و این کار را ادامه بده تا کم کم بر تو معلوم شود که به راستی خدا خوب خدایی است و آن وقت هم که به خیال خودت به دروغ از خدا تعریف می کردی، فی الواقع راست می گفتی و خدا خوب خدایی بود.

۱۳.ازهر چیز تعریف کردند، بگو مال خداست و کار خداست. نکند خدا را بپوشانی و آنرا به خودت یا به دیگران نسبت بدهی که ظلمی بزرگ تر از این نیست. اگر این نکته را رعایت کنی، از وادی امن سر در می آوری. هر وقت خواستی از کسی یا چیزی تعریف کنی، از ربت تعریف کن. بیا و از این تاریخ تصمیم بگیر حرفی نزنی مگر از او. هر زیبایی و خوبی که دیدی رب و پروردگارت را یاد کن، همانطور که امیرالمؤمنین علیه السلام در دعای دهه‌ی اول ذیحجه می فرماید: به عدد همه چیزهای عالم لا اله الا الله

۱۴.دل های مؤمنین که به هم وصل می‌شود، آب کُر است. وقتی به علــی علیه السّلام متّصل شد، به دریا وصل شده است…شخصِ تنها ، آب قلیل است و در تماس با نجاست نجس می شود ، ولی آب کُر نه تنها نجس نمی شود ، بلکه متنجس را هم پاک می کند.”

۱۵.هر چه غیر خداست را از دل بیرون کن. در “الا"، تشدید را محکم ادا کن، تا اگر چیزی باقی مانده، از ریشه کنده شود و وجودت پاک شود. آن گاه “الله"را بگو همه ی دلت را تصرف کند.