آغاز فصل عبادت مبارک
امام محمد باقر (ع) فرمودند:
اگر مومنی را دوست دارید آمدن ماه رجب را به او مژده دهید.
آغاز فصل عبادت و نوشیدن از نهر گوارای رجب و در آویختن در شاخه طوبای شعبان و ریاضت در ریاض رمضان و گلچیدن در بهار قرآن مبارک باد.
امام محمد باقر (ع) فرمودند:
اگر مومنی را دوست دارید آمدن ماه رجب را به او مژده دهید.
آغاز فصل عبادت و نوشیدن از نهر گوارای رجب و در آویختن در شاخه طوبای شعبان و ریاضت در ریاض رمضان و گلچیدن در بهار قرآن مبارک باد.
ساعاتی بیشتر به حلول ماه رجب باقی نمانده، ماهی که ماه امیرالمؤمنین علی بن ابن ابی طالب (ع) خوانده شده و درباره فضیلت ها، اعمال و مبارکی آن فراوان گفته شده است.
دعای پیامبر (ص) در ماه رجب
چون رسول خدا(ص) نظرش به هلال رجب مىافتاد میفرمودند: خدایا ماه رجب و شعبان را بر ماه مبارک گردان و ما را به ماه مبارک رمضان رسانده و بر گرفتن روزه و عبادت و بر حفظ زبان و پوشیدن چشم از نامحرمان یارى فرما و بهره ما را از آن ماه تنها گرسنگى و تشنگى قرار نده. (سننالنبی، ج1، ص363)
رجبیون کجایند؟
حضرت امام صادق(ع) فرموده است: روز رستاخیز سروشى از درون عرش ندا مىدهد رجبىها کجایند؟ گروهى برمىخیزند که چهرهشان براى مردم محشر مىدرخشد، بر سرشان تاج پادشاهى آکنده از مروارید و یاقوت است. همراه هر یک از ایشان هزار فرشته از سوى راست و هزار فرشته از سوى چپ ایستادهاند و به او مىگویند اى بنده خدا! کرامت خداى بر تو گوارا باد! از عرش هم ندا مىآید که اى بندگان من! سوگند به عزت و جلال خودم جایگاه شما را گرامى و عطاى شما را جزیل قرار مىدهم و غرفههایى از بهشت به شما ارزانى مىدارم که از زیر آن جوىها جارى است و جاودانه در آن خواهید بود و پاداش عملکنندگان چه نیکوست، شما براى من در ماهى، روزهی مستحبى گرفتید که حرمت آن ماه را بزرگ و حق آن را واجب کردهام. اى فرشتگان من! اى بندگان و کنیزکان مرا به بهشت درآورید. امام صادق اضافه فرموده که این پاداش کسى است که چیزى از ماه رجب را روزه بگیرد، هر چند یک روز از دهه اول یا دوم یا آخر آن باشد. (روضةالواعظین، ج2، ص402)
ماه رجب ، طليعه انس
رجب، ماهي است که در آنْ بندگان و مؤمنان و رهپويان، خود را براي شرکت در مهماني بزرگ خداوند آماده ميکنند. ماهِ زدودن غبار تيرگي از روح و جان، ماهِ تمرين حضور و توجه به بيشتر به معنويات، و ماه بندگي و فرمانبري و در نهايتْ سرآغاز اُنس و الفتي جانانه به پروردگار هستيبخش است.
سلام بر ماه رجب
سلام بر ماه رجب، ماه پيوند بندگان با معبود مهربان، ماه بارش باران مهر و محبت الهي، ماه رسيدن به سر منزل مقصود، و ماه اُنس شب زندهدارانِ هميشه بيدار با محبوب و معبود بيهمتا.
سلام بر هلال رجب که آمدنش مژده پايان اندوه است و بدر آنْ يادآور تولد ماه تمام، امامِ هُمام و حيدر کرّار و پايانشْ نويد رهايي بشر از جهل و ناداني، شکوفايي اخلاق انساني، بعثت آن بزرگْ مردِ تاريخ براي هميشه زمان.
سلام بر بهار مناجات و بندگي. سلام بر نجواي شبانه اهالي رجب. سلام بر شبهاي رجب که پذيراي زاهدان است و سلام بر روزهايش که ميزبان عاشقان وصال الهي است و سلام بر لحظه لحظه رجب که شاهد ذکرِ ذاکران است.
اهالي رجب
اهالي رجب، مردان و زنان با ايمانياند که آرزويي جز وصال يار ندارند و اشتياقي غير از ديدارْ در آنها نيست. ذکرشان اللّه، کارشان لِلّه و هدفشان کسب خشنودي پروردگار است. «رجبيّون» قصدي جز رضوان الهي ندارند. بهشتِ آنان توجه محبوب است و دوزخشانْ حرمان ياد او. آنگاه که يارشان به اشک شوقي آنها را مينوازد، برايشان از آنچه در دنياست بهتر و خوشگوارتر است. هر کس توشهاي از سفره رجب برميدارد و در خانه تکاني آن، همه ميکوشند تا غباري بر گرد جان باقي نگذارند.
عقده دل وانما، ماه رجب ميرسد
هلهله کن عاکفا، ماه طرب ميرسد
آفتاب رجب، گرميبخش دلهاي اهالي آن است و مهتابشْ نوازشدهنده ديدگان نجواکنندگان و ستارههاي آن، آيات تفکر و تأمل انديشمندان است.
رجب در قرآن
خداوند در آيه 36 سوره توبه ميفرمايد: «به درستي که تعداد ماهها نزد خداوند و در کتاب تکوين او از همان روزي که آسمانها و زمين را آفريد، دوازده ماه است که چهار ماه آن، ماه حرام ميباشد» طبق بيان روايات، يکي از چهار ماه حرام، ماه رجب است که بر خلاف سه ماهِ ذي قعده، ذي حجّه و محرّم که به دنبال هم آمدهاند، اين ماه به تنهايي و جداي از آنها واقع شده است. منظور از حرام بودن چهار ماه، اين است که مردم در اين ماهها، از جنگيدن با يکديگر دست بکشند و امنيت عمومي همه جا حکمفرما شود تا مردمان به زندگي خود و فراهم آوردن وسايل آسايش و سعادت خويش برسند و به عبادت و طاعت خود بپردازند.
فلسفه ماههاي حرام
ماه رجب، يکي از چهار ماه حرام است که در آنْ از جنگ و خونريزي نهي شده است. تحريم جنگ در اين چهار ماه، يکي از راههاي پايان دادن به جنگهاي طولاني و وسيلهاي براي دعوت به صلح و آرامش بود؛ زيرا هنگامي که جنگجويان چهار ماه از سال اسلحه را بر زمين گذاشته و صداي چکاچک شمشيرها خاموش گردد و مجالي براي تفکر و انديشه به وجود آيد، احتمال پايان يافتن جنگ بسيار زياد است. اسلام در هر سال براي پيروان خود يک آتشبس چهارماهه اعلام ميدارد که اينْ خود نشانه روح صلحطلبي اسلام است. البته اگر دشمن بخواهد از اين قانون اسلامي سوء استفاده کند و حريم ماههاي حرام را بشکند، اجازه مقابله به مثل به مسلمانان داده شده است.
رجب در کلامِ پيامبر خاتم صلياللهعليهوآله
رجب، ماهي است که پيامبر اسلام (صلياللهعليهوآله و سلّم) در آن مأمور شد تا خوبيها را تکميل کرده و انسانِ متحيّرِ سرگردان را منزل بنماياند و آييني آورد که براي هميشه تاريخ، انسانها را راهنما باشد. مبعوثِ رجب، درباره فضيلتهاي آن ميفرمايد: «رجب، ماهِ نزول رحمت الهي است و خداوند در اين ماه، رحمت خود را بر بندگان خويش فرو ميريزد».
و در کلام زيباي ديگر ميفرمايد: «در بهشت قصري است که غير از روزهداران ماه رجب؛ کسي وارد آن نميشود». و بدين ترتيب، حضرت لزوم توجه بيشتر به اين ماه و تفاوت قائل شدن بين رجب و ساير ماهها را متذکر ميشود و بر پيروان ايشان است که اين ماه را، چونان فرصتي طلايي غنيمت بشمارند و در حفظ حرمت و بهرهمندي از آن کوشا باشند.
رجب در نگاه پيشواي هفتم
ماه رجب، زمينهاي مناسب براي نزديک شدن به خداوند و زدودن زنگار گناه از جان و دل است. پيشواي هفتم، امام موسي کاظم عليهالسلام که خود در اين ماه به ديدار معبود شتافت، در خصوص ماه رجب به امتيازي که خداوند در اين ماه براي انسانها براي روي آوردن به نيکي و پاک کردن سياهيها داده، اشاره ميکند و ميفرمايد: «رجب، ماه بزرگي است که خداوند نيکيها را در آنْ دو چندان پاداش ميدهد».
رجب، تمرين تزکيه
ماه رجب، ماه آمادگي براي حضور در مهماني خداوند است و برنامههاي پيشنهادي اسلام در اين ماه، همه از نوعي تمرين و يافتن آمادگي حکايت دارند. تأکيد بزرگان ديني بر گرفتن روزه در اين ماه و ذکر پاداشهاي بسيار براي روزهداري در ماه رجب، براي تشويق مسلمانان براي کسب آمادگيِ بار يافتن به ضيافت الهي، مؤيد اين مطلب است.
در روايتي از يکي از ياران امام صادق عليهالسلام ميخوانيم: «در روزهاي پاياني ماه رجب، به محضر امام صادق عليهالسلام مشرّف شدم. حضرت با ديدنِ من، فرمودند: آيا در اين ماه روزه گرفتهاي، عرض کردم: خير. حضرت فرمود: آن قدر ثواب از دست دادهاي که اندازهاش را جز خداوند نميداند، همانا اين ماهي است که خداوند آنرا بر ديگر ايام برتري داده و حرمت آنرا بزرگ شمرده است و براي روزهداران آن، کرامت خويش را واجب کرده است».
توجه امام خميني رحمهالله به ماه رجب
براي عارفان و پويندگان راهِ حق، فرصتهايي چون ماه رجب با آن فضايل و کرامتش، دُرّي قيمتي است که به راحتي از آن نميگذرند. سالکان کوي دوست که هر لحظه در انديشه نزديکي بيشتر و برتر به حضرت سبحان هستند، از هيچ فرصت و کوششي در اين راه کوتاهي نميکنند و با استفاده از شبها و روزهاي ماهي چون ماه نزول باران رحمت الهي، رجب، در اُنس بيش تر با خداوند ميکوشند. «حضرت امام خميني رحمهالله نيز با توجه به آگاهي از فضايل اين ماه، عنايت بيشتري نسبت به اين ماه و خلوت و انس باخداي بيهمتا و دوري از اغيارنشان ميدادند».
شهيد مطهري رحمهالله و ماه رجب
استاد مرتضي مطهري، درباره خاطراتش از ماه رجب مينويسد: «ما که بچه بوديم در منزل خود، انتظار آمدن ماه رجب را ميکشيديم و چند روز مانده به آمدن ماه، همه جا صحبت از اين ماه شريف بود. شب اول آن براي مشاهده هلال رجب، در مسجد جمع ميشديم».
ايشان همچنين درباره انتقال فرهنگ اهتمام به سنتهاي اسلامي چون احترام به ماه رجب، و استفاده از فرصتهاي آن، در پيامي انتقادي ميفرمايند: «اين ماه، ماه استغفار و ماه عبادت و روزه است و اين سنتها در ميان ما، در حال فراموشي است. بچههاي ما کم کم حتي نام ماههاي قمري را هم از ياد ميبرند و نميتوانند آنها را ذکر کنند، ولي به هر حال تکليف (بيان سنتهاي اسلامي) از ما ساقط نميشود».
رجب، ماه عذرخواهي
از امام صادق عليهالسلام نقل شده که پيامبر گرامي اسلام صلياللهعليهوآله فرمودند: «رجب ماه استغفار امت من است، پس در اين ماه طلب آمرزش کنيد که خداوند آمرزنده و مهربان است. رجب را اصَبّ ميگويند؛ چون رحمت خداوند در اين ماه بر امت من بسيار ريخته ميشود. پس بسيار بگوييد: اَسْتَغْفِرُاللّهَ وَ اَسْئَلُه التَّوبَة؛ يعني از خداوند به خاطر کارهاي بدم پوزش ميطلبم و از او فرصت بازگشت ميخواهم».
ایشان که رحمت واسعه ی الهی مانوس همیشگیشان باد ؛ می فرمودند :
بدبخت ترین مردم کسی است که برای (رسیدن به ) قدرت ( و یا حفظ آن ) به هر کاری دست بزند
و بدبختر از او کسی است که برای به قدرت رسیدن دیگری به هر کاری دست بزند
پی نوشت ۱ : خدمت با قدرت متفاوت است
پی نوشت ۲ : کسی که قصدش خدمت به خلق خدا باشد تلاش می کند اما هرکاری نمی کند !
استاد شهید آیت الله مرتضی مطهری در کتاب “گفتارهای معنوی” می نویسند:
«مرحوم آیة الله حجت یک سیگاری بود که تا کنون نظیر او را ندیده بودم گاهی سیگار او از سیگار دیگر بریده نمی شد بعضی از اوقات هم که می برید بسیار مدتش کوتاه بود طولی نمی کشید که مجددا سیگاری را آتش می زد در اوقات بیماری اکثروقتشان صرف کشیدن سیگار می گشت. وقتی مریض شدند و او را برای معالجه به تهران بردند،در تهران اطباء گفتند چون بیماری ریوی دارید باید سیگار را ترک کنید وبه سینه تان ضرر دارد ایشان ابتدا به شوخی فرموده بودند:من این سینه را برای کشیدن سیگار می خواهم اگر سیگار نباشد سینه را می خواهم چه کنم؟» عرض کردند به هر حال سیگار برایتان ضرر دارد و واقعا مضر است،ایشان فرموده بودند واقعا مضر است گفته بودند بلی واقعا همینطور است.فرموده بودند دیگرنمی کشم.یک کلمه نمی کشم کار را یکسره نمود یک حرف و یک تصمیم این مرد را به صورت یک مهاجر از عادت قرار داد.» [۱]
پی نوشت:
[۱] . مرتضی مطهری، گفتارهای معنوی مقاله هجرت و جهاد ص ۲۵۵