امام محمد باقر (ع) فرمودند:                 

اگر مومنی را دوست دارید آمدن ماه رجب را به او مژده دهید.

آغاز فصل عبادت و نوشیدن از نهر گوارای رجب و در آویختن در شاخه طوبای شعبان و ریاضت در ریاض رمضان و گلچیدن در بهار قرآن مبارک باد.

ساعاتی بیشتر به حلول ماه رجب باقی نمانده، ماهی که ماه امیرالمؤمنین علی بن ابن ابی طالب (ع) خوانده شده و درباره فضیلت ها، اعمال و مبارکی آن فراوان گفته شده است.

دعای پیامبر (ص) در ماه رجب
چون رسول خدا(ص) نظرش به هلال رجب مى‏افتاد می‌فرمودند: خدایا ماه رجب و شعبان را بر ماه مبارک گردان و ما را به ماه مبارک رمضان رسانده و بر گرفتن روزه و عبادت و بر حفظ زبان و پوشیدن چشم از نامحرمان یارى فرما و بهره ما را از آن ماه تنها گرسنگى و تشنگى قرار نده. (سنن‌النبی، ج1، ص363)

رجبیون کجایند؟
حضرت امام صادق(ع) فرموده است: روز رستاخیز سروشى از درون عرش ندا مى‏دهد رجبى‏ها کجایند؟ گروهى برمى‏خیزند که چهره‏شان براى مردم محشر مى‏درخشد، بر سرشان تاج پادشاهى آکنده از مروارید و یاقوت است. همراه هر یک از ایشان هزار فرشته از سوى راست و هزار فرشته از سوى چپ ایستاده‏اند و به او مى‏گویند اى بنده خدا! کرامت خداى بر تو گوارا باد! از عرش هم ندا مى‏آید که اى بندگان من! سوگند به عزت و جلال خودم جایگاه شما را گرامى و عطاى شما را جزیل قرار مى‏دهم و غرفه‏هایى از بهشت به شما ارزانى مى‏دارم که از زیر آن جوى‏ها جارى است و جاودانه در آن خواهید بود و پاداش عمل‏کنندگان چه نیکوست، شما براى من در ماهى، روزه‏ی مستحبى گرفتید که حرمت آن ماه را بزرگ و حق آن را واجب کرده‏ام. اى فرشتگان من! اى بندگان و کنیزکان مرا به بهشت درآورید. امام صادق اضافه فرموده که این پاداش کسى است که چیزى از ماه رجب را روزه بگیرد، هر چند یک روز از دهه اول یا دوم یا آخر آن باشد. (روضة‌الواعظین، ج2، ص402)

                  ماه رجب ، طليعه انس

رجب، ماهي است که در آنْ بندگان و مؤمنان و ره‏پويان، خود را براي شرکت در مهماني بزرگ خداوند آماده مي‏کنند. ماهِ زدودن غبار تيرگي از روح و جان، ماهِ تمرين حضور و توجه به بيشتر به معنويات، و ماه بندگي و فرمان‏بري و در نهايتْ سرآغاز اُنس و الفتي جانانه به پروردگار هستي‏بخش است.

سلام بر ماه رجب
سلام بر ماه رجب، ماه پيوند بندگان با معبود مهربان، ماه بارش باران مهر و محبت الهي، ماه رسيدن به سر منزل مقصود، و ماه اُنس شب زنده‏دارانِ هميشه بيدار با محبوب و معبود بي‏همتا.
سلام بر هلال رجب که آمدنش مژده پايان اندوه است و بدر آنْ يادآور تولد ماه تمام، امامِ هُمام و حيدر کرّار و پايانشْ نويد رهايي بشر از جهل و ناداني، شکوفايي اخلاق انساني، بعثت آن بزرگْ مردِ تاريخ براي هميشه زمان.
سلام بر بهار مناجات و بندگي. سلام بر نجواي شبانه اهالي رجب. سلام بر شب‏هاي رجب که پذيراي زاهدان است و سلام بر روزهايش که ميزبان عاشقان وصال الهي است و سلام بر لحظه لحظه رجب که شاهد ذکرِ ذاکران است.

اهالي رجب
اهالي رجب، مردان و زنان با ايماني‏اند که آرزويي جز وصال يار ندارند و اشتياقي غير از ديدارْ در آن‏ها نيست. ذکرشان اللّه‏، کارشان لِلّه و هدفشان کسب خشنودي پروردگار است. «رجبيّون» قصدي جز رضوان الهي ندارند. بهشتِ آنان توجه محبوب است و دوزخشانْ حرمان ياد او. آن‏گاه که يارشان به اشک شوقي آن‏ها را مي‏نوازد، برايشان از آن‏چه در دنياست بهتر و خوش‏گوارتر است. هر کس توشه‏اي از سفره رجب برمي‏دارد و در خانه تکاني آن، همه مي‏کوشند تا غباري بر گرد جان باقي نگذارند.
عقده دل وانما، ماه رجب مي‏رسد
هلهله کن عاکفا، ماه طرب مي‏رسد
آفتاب رجب، گرمي‏بخش دل‏هاي اهالي آن است و مهتابشْ نوازش‏دهنده ديدگان نجواکنندگان و ستاره‏هاي آن، آيات تفکر و تأمل انديشمندان است.

رجب در قرآن
خداوند در آيه 36 سوره توبه مي‏فرمايد: «به درستي که تعداد ماه‏ها نزد خداوند و در کتاب تکوين او از همان روزي که آسمان‏ها و زمين را آفريد، دوازده ماه است که چهار ماه آن، ماه حرام مي‏باشد» طبق بيان روايات، يکي از چهار ماه حرام، ماه رجب است که بر خلاف سه ماهِ ذي قعده، ذي حجّه و محرّم که به دنبال هم آمده‏اند، اين ماه به تنهايي و جداي از آن‏ها واقع شده است. منظور از حرام بودن چهار ماه، اين است که مردم در اين ماه‏ها، از جنگيدن با يکديگر دست بکشند و امنيت عمومي همه جا حکم‏فرما شود تا مردمان به زندگي خود و فراهم آوردن وسايل آسايش و سعادت خويش برسند و به عبادت و طاعت خود بپردازند.

فلسفه ماه‏هاي حرام
ماه رجب، يکي از چهار ماه حرام است که در آنْ از جنگ و خون‏ريزي نهي شده است. تحريم جنگ در اين چهار ماه، يکي از راه‏هاي پايان دادن به جنگ‏هاي طولاني و وسيله‏اي براي دعوت به صلح و آرامش بود؛ زيرا هنگامي که جنگ‏جويان چهار ماه از سال اسلحه را بر زمين گذاشته و صداي چکاچک شمشيرها خاموش گردد و مجالي براي تفکر و انديشه به وجود آيد، احتمال پايان يافتن جنگ بسيار زياد است. اسلام در هر سال براي پيروان خود يک آتش‏بس چهارماهه اعلام مي‏دارد که اينْ خود نشانه روح صلح‏طلبي اسلام است. البته اگر دشمن بخواهد از اين قانون اسلامي سوء استفاده کند و حريم ماه‏هاي حرام را بشکند، اجازه مقابله به مثل به مسلمانان داده شده است.

رجب در کلامِ پيامبر خاتم صلي‏الله‏عليه‏و‏آله
رجب، ماهي است که پيامبر اسلام (صلي‏الله‏عليه‏و‏آله و سلّم) در آن مأمور شد تا خوبي‏ها را تکميل کرده و انسانِ متحيّرِ سرگردان را منزل بنماياند و آييني آورد که براي هميشه تاريخ، انسان‏ها را راهنما باشد. مبعوثِ رجب، درباره فضيلت‏هاي آن مي‏فرمايد: «رجب، ماهِ نزول رحمت الهي است و خداوند در اين ماه، رحمت خود را بر بندگان خويش فرو مي‏ريزد».
و در کلام زيباي ديگر مي‏فرمايد: «در بهشت قصري است که غير از روزه‏داران ماه رجب؛ کسي وارد آن نمي‏شود». و بدين ترتيب، حضرت لزوم توجه بيش‏تر به اين ماه و تفاوت قائل شدن بين رجب و ساير ماه‏ها را متذکر مي‏شود و بر پيروان ايشان است که اين ماه را، چونان فرصتي طلايي غنيمت بشمارند و در حفظ حرمت و بهره‏مندي از آن کوشا باشند.

رجب در نگاه پيشواي هفتم
ماه رجب، زمينه‏اي مناسب براي نزديک شدن به خداوند و زدودن زنگار گناه از جان و دل است. پيشواي هفتم، امام موسي کاظم عليه‏السلام که خود در اين ماه به ديدار معبود شتافت، در خصوص ماه رجب به امتيازي که خداوند در اين ماه براي انسان‏ها براي روي آوردن به نيکي و پاک کردن سياهي‏ها داده، اشاره مي‏کند و مي‏فرمايد: «رجب، ماه بزرگي است که خداوند نيکي‏ها را در آنْ دو چندان پاداش مي‏دهد».

رجب، تمرين تزکيه
ماه رجب، ماه آمادگي براي حضور در مهماني خداوند است و برنامه‏هاي پيشنهادي اسلام در اين ماه، همه از نوعي تمرين و يافتن آمادگي حکايت دارند. تأکيد بزرگان ديني بر گرفتن روزه در اين ماه و ذکر پاداش‏هاي بسيار براي روزه‏داري در ماه رجب، براي تشويق مسلمانان براي کسب آمادگيِ بار يافتن به ضيافت الهي، مؤيد اين مطلب است.
در روايتي از يکي از ياران امام صادق عليه‏السلام مي‏خوانيم: «در روزهاي پاياني ماه رجب، به محضر امام صادق عليه‏السلام مشرّف شدم. حضرت با ديدنِ من، فرمودند: آيا در اين ماه روزه گرفته‏اي، عرض کردم: خير. حضرت فرمود: آن قدر ثواب از دست داده‏اي که اندازه‏اش را جز خداوند نمي‏داند، همانا اين ماهي است که خداوند آن‏را بر ديگر ايام برتري داده و حرمت آن‏را بزرگ شمرده است و براي روزه‏داران آن، کرامت خويش را واجب کرده است».

توجه امام خميني رحمه‏الله به ماه رجب
براي عارفان و پويندگان راهِ حق، فرصت‏هايي چون ماه رجب با آن فضايل و کرامتش، دُرّي قيمتي است که به راحتي از آن نمي‏گذرند. سالکان کوي دوست که هر لحظه در انديشه نزديکي بيش‏تر و برتر به حضرت سبحان هستند، از هيچ فرصت و کوششي در اين راه کوتاهي نمي‏کنند و با استفاده از شب‏ها و روزهاي ماهي چون ماه نزول باران رحمت الهي، رجب، در اُنس بيش تر با خداوند مي‏کوشند. «حضرت امام خميني رحمه‏الله نيز با توجه به آگاهي از فضايل اين ماه، عنايت بيش‏تري نسبت به اين ماه و خلوت و انس باخداي بي‏همتا و دوري از اغيارنشان مي‏دادند».

شهيد مطهري رحمه‏الله و ماه رجب
استاد مرتضي مطهري، درباره خاطراتش از ماه رجب مي‏نويسد: «ما که بچه بوديم در منزل خود، انتظار آمدن ماه رجب را مي‏کشيديم و چند روز مانده به آمدن ماه، همه جا صحبت از اين ماه شريف بود. شب اول آن براي مشاهده هلال رجب، در مسجد جمع مي‏شديم».
ايشان هم‏چنين درباره انتقال فرهنگ اهتمام به سنت‏هاي اسلامي چون احترام به ماه رجب، و استفاده از فرصت‏هاي آن، در پيامي انتقادي مي‏فرمايند: «اين ماه، ماه استغفار و ماه عبادت و روزه است و اين سنت‏ها در ميان ما، در حال فراموشي است. بچه‏هاي ما کم کم حتي نام ماه‏هاي قمري را هم از ياد مي‏برند و نمي‏توانند آن‏ها را ذکر کنند، ولي به هر حال تکليف (بيان سنت‏هاي اسلامي) از ما ساقط نمي‏شود».

رجب، ماه عذرخواهي
از امام صادق عليه‏السلام نقل شده که پيامبر گرامي اسلام صلي‏الله‏عليه‏و‏آله فرمودند: «رجب ماه استغفار امت من است، پس در اين ماه طلب آمرزش کنيد که خداوند آمرزنده و مهربان است. رجب را اصَبّ مي‏گويند؛ چون رحمت خداوند در اين ماه بر امت من بسيار ريخته مي‏شود. پس بسيار بگوييد: اَسْتَغْفِرُاللّه‏َ وَ اَسْئَلُه التَّوبَة؛ يعني از خداوند به خاطر کارهاي بدم پوزش مي‏طلبم و از او فرصت بازگشت مي‏خواهم».

ایشان که رحمت واسعه ی الهی مانوس همیشگیشان باد ؛ می فرمودند :
بدبخت ترین مردم کسی است که برای (رسیدن به ) قدرت ( و یا حفظ آن ) به هر کاری دست بزند
و بدبختر از او کسی است که برای به قدرت رسیدن دیگری به هر کاری دست بزند

پی نوشت ۱ : خدمت با قدرت متفاوت است
پی نوشت ۲ : کسی که قصدش خدمت به خلق خدا باشد تلاش می کند اما هرکاری نمی کند !

استاد شهید آیت الله مرتضی مطهری در کتاب “گفتارهای معنوی” می نویسند:

«مرحوم آیة الله حجت یک سیگاری بود که تا کنون نظیر او را ندیده بودم گاهی سیگار او از سیگار دیگر بریده نمی شد بعضی از اوقات هم که می برید بسیار مدتش کوتاه بود طولی نمی کشید که مجددا سیگاری را آتش می زد در اوقات بیماری اکثروقتشان صرف کشیدن سیگار می گشت. وقتی مریض شدند و او را برای معالجه به تهران بردند،در تهران اطباء گفتند چون بیماری ریوی دارید باید سیگار را ترک کنید وبه سینه تان ضرر دارد ایشان ابتدا به شوخی فرموده بودند:من این سینه را برای کشیدن سیگار می خواهم اگر سیگار نباشد سینه را می خواهم چه کنم؟» عرض کردند به هر حال سیگار برایتان ضرر دارد و واقعا مضر است،ایشان فرموده بودند واقعا مضر است گفته بودند بلی واقعا همینطور است.فرموده بودند دیگرنمی کشم.یک کلمه نمی کشم کار را یکسره نمود یک حرف و یک تصمیم این مرد را به صورت یک مهاجر از عادت قرار داد.» [۱]

پی نوشت:
[۱] . مرتضی مطهری، گفتارهای معنوی مقاله هجرت و جهاد ص ۲۵۵