كسب آرامش به‌شیوۀ زیارت یك «امام»!
بخش وسیعی از بی‌قراری‌های بشر آشفتۀ امروز، ناشی از بی‌هدفی و بی‌راهنمایی است. معصومین(ع) چراغ هدایت بشر و رهانندۀ او از سرگشتگی‌ها، ضلالت‌ها، گمشدگی‌ها، تحیر‌ها و… در همۀ دوران‌ها هستند. پیامبر اسلام، حضرت محمد(ص) و خاندان امامت، پاك‌ترین[1] و بهترین انسان‌هایی هستند كه تاكنون روی كرۀ زمین زندگی كرده‌اند. چنین انسان‌هایی همیشه و در‌طول تاریخ در بین مسلمانان، محبوب‌ترین افراد بوده و عشق و ارادت به آنها تمامی نداشته است. پیامبر اكرم(ص) می‌فرمود: «من دو چـیز گرانبها در میان شما به یادگار مى‌گذارم. مادامى‌که به آن دو متمسک باشید، هرگز گمراه نخواهید بود (آن دو عبارتند از): کتاب خدا که دستاویز محکمى است که از آسمان به‌سوى زمین امتداد پیدا کرده است و عترت من که اهل بیت من هستند.» اگر كسی چراغی فروزان در دست داشته باشد، در تاریك‌ترین مسیر‌ها راه را گم نخواهد كرد و هیچ نگرانی به‌سراغ او نمی‌آید. زمانی انسان به آرامش حقیقی دست می‌یازد كه به سعادت رسد. معصوم(ع) در رسیدن به این مقصد یاری‌گر ماست. به‌عنوان نمونه، دربارۀ امام سوم شیعیان گفته می‌شود: «انٌ الحسین مصباح الهدی و السٌفینة النَجاة: همانا حسین چراغ هدایت و کشتی نجات است.»[2]
انسان به‌طور فطری، نیاز به داشتن الگو دارد؛ عده‌ای قهرمانان ورزشی را به‌عنوان الگو قرار می‌دهند، برخی به‌سراغ ستاره‌های سینما می‌روند، بعضی خوانندگان را الگوی خود درنظر می‌گیرند و… . ویژگی مشترك همۀ این الگوها عدم ثبات در شخصیت است. هرروز حرف تازه‌ای می‌زنند و چهره‌ای تازه دارند و از این جهت، مقلدان خود را مشوش می‌كنند؛ اما الگوهای دینی به‌دلیل اینكه انسان‌های معصوم و كاملی هستند، راه خطایی نمی‌روند و همۀ رفتارها و گفتارشان قابل اعتماد بوده و مقلدانشان را پریشان و همسفر تطور شخصیتی الگوهای عادی نمی‌كنند.
مؤمنان در ایام حیات معصومین، از محضر آنان بهره می‌بردند و پس از رحلت یا شهادت آنها در كنار بارگاه ملكوتی آنان حاضر شده، عرض ادبی نموده، به او سلام می‌دهند و برای رفع نیاز‌ها و حاجات جسمی و روحی خود به آنها متوسل می‌شوند. زیارت مرقد منور پیامبر اکرم(ص) و امامان، از‌جمله شعائر شیعی است که سفارشات فراوانی مبنی‌بر انجام آن شده است. 3 ركن اصلی زیارت عبارت‌است از:
ملاقات؛
نیایش؛
و آرامش.
یك زائر با یک سیر معنوی[3] برخاسته از زیارت، پیوندی قلبی و عاطفی با معصومی برقرار می‌كند كه زیارتش کرده و با او گفت‌وگو می‌كند، سبك می‌شود و با شفیع قرار دادن صاحب ضریح بین خود و خدا به رفع مشكلاتش دل می‌بندد.
وقتی به زیارت می‌رویم، به‌دلیل مظلومیت و غربت كسی‌كه به زیارتش آمده‌ایم، بغض‌مان می‌گیرد و بی‌اختیار اشك‌مان جاری می‌شود. بعد از باران، آسمان دل‌مان صاف می‌شود؛ گریه می‌كنیم و آرام می‌شویم. پس از اینكه از زیارت معصوم فارغ شدیم، به‌دلیل همنشینی با او ناخودآگاه رفتارمان به مرام آن معصوم می‌گراید، سعی می‌كنیم بیشتر شبیه او زندگی كنیم؛ چراكه به او اقتدا كرده‌ایم. این اتفاق سبب می‌شود كه دین‌داری‌مان تثبیت شود و از جهاتی تقویت گردد. ایمان‌مان كه قوی شد، روح و روان‌مان نیز محكم می‌شود و دیگر در برابر بادها و تندبادها سر خم نمی‌كنیم.
هنگامی‌كه به ملاقات فردی مانند یك دوست می‌رویم، بیش از اینكه با او ارتباط روحانی داشته باشیم، ارتباط جسمانی داریم. او را می‌بینیم، با او دست می‌دهیم، لمسش می‌كنیم و…؛ اما در زیارت یك معصوم، ما با اتصال دو روح مواجهیم. روح كوچك گناه‌كار حاجتمندی كه به یك روح بزرگ طاهر بخشنده وصل می‌شود و مسلماً از روح دوم بهره‌ها می‌برد و پاك و خالص می‌شود و آلودگی‌ها و پریشانی‌هایش زایل می‌شود. ما در ادعیۀ وارده می‌خوانیم: «صلی الله علی روحک و بدنک طهر طاهر مطهر من طهرٍ طاهرٍ و مطهرٍ»[4] امام طهر و طاهر و مطهر است؛ یعنی علاوه‌بر اینكه خود پاك است، پاك‌كنندۀ دیگری هم هست؛ به‌عنوان مثال، در حدیث آمده است كه: «کسی‌که امام حسین(ع) را تنها برای رضا و خوشنودی پروردگار و نه برای کسب شهرت زیارت کند، خداوند تمامی گناهان او را پاک می‌کند.» [5]
مطابق با نگاه اسلامی، زیارت معصومین نه‌تنها موجب تلف‌كردن وقت انسان نمی‌شود، بلكه باعث افزایش رزق و روزی و بركت عمر انسان می‌شود.[6] در حدیث دیگری از پیام‌آور نور و مهربانی، پیامبر(ص) برای زیارت معصومین، اجر و پاداشی مانند همنشینی با پیامبر در بهشت، آمرزش گناهان، برخورداری از انواع نعمت‌ها و رسیدن به آسایش برشمرده شده است. ایشان می‌فرمایند که: «اى ابا‌الحسن، خداوند قبر تو و قبور فرزندان تو را قطعه‌ای از قطعه‌‌هاى بهشت مى‌‌گرداند و قلوب بندگان را به شما متمایل مى‌‌سازد و در راه زیارت شما و آبادى قبرتان، سختى‌ها مى‌‌بینند و مى‌‌خواهند با این كار به خدا نزدیك شوند. اى على، آنان مورد شفاعت من قرار مى‌‌گیرند و در كنار حوض بر من وارد مى‌‌شوند و در بهشت زائران من خواهند بود. اى على، هر‌كس شما را زیارت كند، ثواب هفتاد حج مى‌‌برد و هنگام بازگشت، چون كودكى كه از مادر متولد مى‌‌شود، از گناهان پاك مى‌‌گردد، پس مژده باد تو و دوستان تو به نعمت‌ها و روشنایى چشمى كه كسى آن را ندیده و گوشى نشنیده و به دل كسى خطور نكرده است.»[7]
پی‌نوشت‌ها
[1] . ر.ك آیه تطهیر: إِنَّمَا یُرِیدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَیُطَهِّرَكُمْ تَطْهِیرًا: خدا می‌خواهد پلیدی را از شما دورکند و شما را چنان‌که باید پاک دارد.» احزاب، 33.
[2] . سفینة‌البحار، ج1: 257.
[3] . اشاره به حدیث «من اراد اللَّه بدء بكم و من وحده قبل عنكم و من قصده توجه بكم»، عیون أخبارالرضا(ع)، ج2: 528.
[4] . ر.ك: مفاتیح‌الجنان، زیارت مخصوص امیرالمؤمنین(ع).
[5] . بحارالانوار، ج10: 4.
[6] . ر.ك: فلسفه زیارت و آیین آن: 153.
[7] . ارشادالقلوب، ج2: 441.
نویسنده : حجت‌الاسلام مهدی ذاكری
