از شیوه های موسی بن جعفر(ع)در مقام احسان به دیگران این بود که هر گاه نیازمندی جهت رفع نیاز خود به آن حضرت مراجعه می کرد با چهره ای گشاده و لبهای پر از خنده به او می فرمود: نخست از تو سؤالی می کنم اگر صحیح پاسخ دادی آنچه را که خواسته ای ده برابر به آن خواهم افزود و اگر پاسخی صحیح ندادی به همان مقدار که تقاضا کرده ای به تو خواهم داد. شاید منظور امام(ع) از این آزمایش به دست آوردن مقدار معرفت اشخاص بوده است تا هر کس را به اندازه معرفتش حمایت فرماید.

روزی شخص فقیر و مستمندی به خدمت امام(ع) رسید و از آن معدن کرم درخواست کمک کرد تا آن را به عنوان سرمایه قرار دهد و از سود حاصل از آن، زندگی را اداره و معاش خویش را تأمین کند.

موسی بن جعفر(ع) بر اساس شیوه معمول، نخست سؤالی را به این شکل مطرح فرمود:

اگر قرار باشد چیزی درخواست کنی و آن را بر عهده تو گذارند چه چیز را انتخاب خواهی کرد؟

تقیه در دین را انتخاب می کنم و از خداوند می خواهم نعمت تقیه را به من ارزانی فرماید و نسبت به حقوق برادران دینی خود وظیفه شناس باشم.

امام(ع) که هنر انتخاب و قدرت اندیشه او را در ضمن پاسخی که ارائه داد به دست آورد با طرح پرسشی دیگر فرمود:

تو را چه خواهد شد که دوستی ما اهل بیت پیامبر را انتخاب کنی؟

آن مرد گفت: دوستی و ولایت شما را به من داده اند و بر آنچه که خداوند به من عطا فرموده سپاسگزارم و آنچه را که ندارم تقیه است و از خداوند رحمان مسئلت می نمایم.

امام کاظم(ع) بینش او را تحسین فرمود و دستور داد دو هزار درهم به او بدهند و سپس فرمود تا این پول را در تجازت(مازو) به کار اندازد. «مازو» همان چیزی است که از آن مرکب می سازند و آن مرد طبق دستور امام(ع) عمل نمود و پس از گذشت یک سال، کسب و کارش رونق فراوان گرفت و دارای سرمایه و زندگی خوبی گردید.(۱)

روش اهل بیت(ع) در بخشش و صله

حضرت موسی کاظم(ع) فرمودند: ما همه در علم و شجاعت، یکسان ایم، ولی در بخشش، به اندازه ای هستیم که مأموریم.(۲)

پی نوشت ها:

۱_(زندگانی موسی بن جعفر(ع)،ص۲۶۵؛ وسال/ج۱۱/ص۴۷۴؛حیوه الامام موسی بن جعفر(ع)ج۱/ص۱۵۴؛ داستانهای زندگی امام موسی بن جعفر(ع) امام تألیف سید رضا تقوی)

۲_(بصائر الدرجات، ض۴۸۰؛ الکافی:۴/۲۳)

بارها شنیده‌ایم که ائمه اطهار علیهم‌السلام بر مسئله تفکر، تأکید داشته‌اند و حضرت رسول(ص) فرموده‌اند: «یک ساعت تفکر بهتر از هفتاد سال عبادت است».

آیا تا حالا فکر کرده‌اید که اصلا در چه چیزی باید تفکر کرد و چگونه اندیشید تا مشمول این سخن پیامبر(ص) شویم؟!

برای چه نماز می‌خوانیم؟ برای چه روزه بگیریم؟ برای چه بندگی کنیم؟ اگر تفکر کردی و به جواب رسیدی، حالا نمازت ارزشمند است؛ حالا روزه‌ات خریدار دارد و گرنه …

امام رضا (ع) می‌فرمایند:

عبادت، به فراوانی نماز و روزه نیست. عبادت واقعی، تفکر در کار خدای جلیل است.

آری! تفکر، وجدان آدمی را بیدار و او را به سجده در پیشگاه این بی‌انتهای هستی وا می‌دارد:

«وَیَخِرُّونَ لِلأَذْقَانِ یَبْکُونَ وَیَزِیدُهُمْ خُشُوعًا»؛ و به زمین افتاده و حال گریه و خشیت آنان افزوده می‌شود.

با تفکر، انسان به شناخت خویش و شناخت هستی و شناخت دنیا و شناخت الله و شناخت روش زندگی و مرگ می‌رسد.

حال سؤال اینجاست:

- راجع به چه چیزهایی فکر کنیم؟

- اصلاً چگونه فکر کنیم؟

- مدل تفکر ما چگونه باشد؟

- موضوعاتی که باید به آنها فکر کرد چیست؟

در ذیل، برخی از محورهای تفکر آمده است. اینها سرفصل‌ها و خلاصه‌ای از آن چیزی است که می‌شود به آنها فکر کرد. مطمئناً موضوعات و محورهای زیادتری به ذهن شما می‌رسد که می‌توانید راجع به آنها فکر نمایید.

محورهای اصلی تفکر

1) تفکر در آثار خداوند در تفکر در قرآن

2) تفکر در خود (قوت‌ها، ضعف‌ها، روحیات، وظایف و تکالیف، اختیارات، رسالت‌ها، دغدغه‌ها، برخورد با مردم، برخورد با خدا و طبیعت)

3) تفکر در دین (قرآن و عترت، عمق محتوی، برکات و آثار دین، دستورات دین، تلخی و شیرینی دین، دین به حق، شبهات و سؤالات دین، اعمال و وظایف دینی و …)

4) تفکر در دنیا (پوچی، ظاهر و باطن، موقتی بودن، امانتی بودن، دو چهره بودن، بدهکاری‌ها و طلبکاری‌ها، عشق به آن …)

5) تفکر در جهان آخرت (دایمی بودن، عمق و ظاهر و باطن آن، مراحل، احوال، عاقبت‌ها، شفاعت‌ها …)

6) تفکر در طبیعت (زیبایی‌ها، پیچیدگی‌ها، توانمندی‌ها، درس‌ها، وظایف، علل آفرینش، اهداف …)

7) تفکر در مردم (دسته‌بندی‌ها، روحیات، تنوع، نوع برخورد، نوع ارتباط، بدهکاری‌ها و طلبکاری‌ها، دوستی‌ها و دشمنی‌ها، طبقات …)

8) تفکر در دشمن (درون و بیرون، حیله‌ها، روش‌های جذب، روش‌های تخریب، راه‌های مقابله …)

9) تفکر در زمان (پیچیدگی‌ها، مقایسه با تاریخ، رسالت‌ها، استفاده‌ی مفید و غیرمفید، بطالت‌ها، برنامه‌ریزی‌ها و …)

10) تفکر در غفلت‌ها (سستی‌ها، اهمال‌کاری‌ها، تأخیرها و عجله‌ها، ولش‌کن‌ها، تنبلی‌ها، یادآوری‌ها …)

خیلی از ما سخنان زیادی چه در فضای سیاسی، چه اجتماعی و چه خانوادگی و چه در عرصه‌های دیگر بر زبان می‌آوریم و شاید زود فراموشش می‌کنیم، اما باید توجه داشته باشیم که وفای به عهد امری لازم و واجب در اسلام دانسته شده است.

 بحث وفای به عهد و به عبارتی “مَرده و قولش” در قرآن کریم و روایات بسیار مورد توجه و عمل به آن تاکید شده و البته از نظر عقلی نیز بدون تردید هیچ انسان عاقلی خلف وعده و زیر قول زدن طرف مقابلش را برنمی‌تابد.

به عنوان مثال در قرآن کریم می‌خوانیم: “به عهد و پیمان وفا کنید زیرا عهد و پیمان مورد بازپرسی است۱". همچنین در آیه‌ای دیگر می‌فرماید:” به داستان زندگی اسماعیل توجه کن، بی تردید او انسان وفادار به عهد و پیمان بود۲".

امام علی(ع) در پاسخ به این سوال که وفای به عهد چه جایگاهی در وظایف اجتماعی دارد؟ در فرمان استانداری خود به مالک اشتر می‌فرمایند: ” هیچ یک از فرایض خداوند مثل وفای به عهد نیست که مردم، با وجود داشتن خواهش‌های گوناگون و آرا و اندیشه‏‌های متفاوت، در بزرگداشت آن یکدل باشند۳".

ایشان همچنین درباره کسی که عهد و پیمان خود را رعایت نکند، فرمودند: “به خدا یقین ندارد، کسی که عهد و پیمان خود را رعایت نکند۴".

امام باقر(ع) نیز در وصف ویژگی‌های افراد با تقوا از أمیرالمؤمنین(ع) چنین نقل می‌کنند: “تقوا پیشگان نشانه‏‌هایی دارند که با آنها شناخته می‏‌شوند: راستگویی، امانتداری، وفای به عهد … ، خوش‌خویی، بردباری زیاد و پیروی از علمی که به خداوند عز و جل نزدیک می‏‌کند۵".

این امر آن‌قدر مهم است که در حدیثی از امام علی(ع) از جمله خصلت‌هایی دانسته شده که جایز است انسان به آن تعصب داشته باشد. در بخشی از این روایت می‌خوانیم: “برای خصلت‌های پسندیده تعصّب به خرج دهید، خصلت‌هایی چون: نگاهداشت حقّ و حرمت همسایگی و پایبندی به عهد و پیمان‌ها و فرمان بردن از نیکی‌ها و مخالفت با تکبّر و گردن‏‌فرازی و اقدام به احسان و نیکوکاری و خویشتنداری از زورگویی و تجاوز و بزرگ شمردن قتل نفس و انصاف داشتن با مردم و فرو خوردن خشم و دوری از ایجاد تباهی در جامعه۶".

منابع:

۱- سوریه اسراء آیه ۳۴

۲- سوره مریم آیه ۵۴

۳- نهج‌البلاغة: الکتاب ۵۳ منتخب میزان الحکمة: ۴۱۲

۴- غررالحکم: ۹۵۷۷ منتخب میزان الحکمة: ۴۱۲

۵- الخصال: ۴۸۳ / ۵۶ منتخب میزان الحکمة: ۶۰۶

۶- نهج‌البلاغة: الخطبة ۱۹۲ منتخب میزان الحکمة: ۳۸۲

تسخیر جن و استفاده از اجنه برای پیش بردن مقاصد دنیوی چند سالی است که نقل برخی محافل شده، محافلی که بعضا سیاسی هم هستند.

اما واقعا تسخیر جن چه حکمی دارد؟این سوال و جواب شگفت‌انگیز میان دو عالم بزرگ را بخوانید:

یک صبح جمعه‌ای جناب آیت‌الله لنگرودی که در مسجد سلماسی نماز می‌خواندند خدمت آیت الله بهجت عرض کردند که آقا تسخیر جن چه حکمی دارد؟ ایشان مقداری سکوت کردند و بعد فرمودند: تسخیر نفس لازم است. خیلی زیبا و کامل، هم وارد آن قضیه نشدند  و هم این سید بزرگوار را از جواب محروم نکردند.

* زیارت دوستان ما زیارت ماست

حضرت موسى بن جعفر عليه السّلام‏ ‏فرمود:هركه قادر نباشد ما را زیارت کند، به زيارت صالحان از دوستان ما برود،تا ثواب زيارت ما براى او نوشته‏ شود. و كسى‏كه بر نيكى به ما ناتوان باشد،به صالحان از دوستان ما و نيكى نماید،تا براى او ثواب صله و نيكى به ما نوشته‏ شود.

* ایمنی از ترس روز قیامت

از محمد بن احمد بن يحيى الاشعرى روايت شده با على بن بلال به جانب قبر محمّد بن اسماعيل بن بزيع رفتیم ،على بن بلال به من گفت:صاحب اين قبر براى من،از حضرت رضا عليه السّلام روايت كرده: هركسی به نزد قبر برادر مؤمن خود بيايد،و دست بر قبر او بگذارد،و هفت بار سوره«قدر»را بخواند، روز قيامت ايمن شود.

در كامل الزيارات به سند معتبر نقل شده، عبد الرحمن بن ابى عبد اللّه،به حضرت صادق عليه السّلام عرضه داشت،چگونه دست خود را بر قبور مسلمانان بگذارم؟پس حضرت با دست خود اشاره به زمين فرمود،و در حالی که مقابل قبله بودند دست را بر زمين نهادند .