امام على عليه‏ السلام فرمودند : براى كسب بلند مرتبگى از وطن خود دور شو و سفر كن كه در مسافرت پنج فايده است: برطرف شدن اندوه، بدست آوردن روزى و دانش و آداب زندگى، و هم‏نشينى با بزرگواران.


متن حدیث:

تَغَرَّبْ عَنِ الأَوْطانِ فى طَـلَبِ الْعُلا وَسافِرْ فَفِى الأَسْفارِ خَمْسُ فَوائِدَ تَفَرُّجُ هَمٍّ وَاكْتِسابُ مَعيشَةٍ وَعِلْمٌ وَآدابٌ وصُحْبَةُ ماجِدٍ.

«مستدرك الوسائل، ج ۸، ص ۱۱۵»

امام علی بن ابی طالب علیه السلام فرمود: از بزرگواری و کرامت است، گریستن انسان بر زمان از دست رفته‌اش و اشتیاق او به زادگاهش و حفظ کردن دوستان و برادرانش.

متن حدیث:

قال امیرالمومنین علی علیه السلام: من الکرم بکائه علی ما مضی من زمانه وحنینه إلی أوطانه وحفظ قدیم إخوانه

«بحار الأنوار، جلد ۷۴صفحه ۲۶۴-منتخب میزان الحکمة:۵۹۶ »

علامه مجلسي‌ رضوانُ الله‌ عليه‌ از “معاني‌ الاخبار” و ” أمالي‌” صدوق‌ و “خصال‌” شيخ‌ صدوق‌ با سند متّصل‌ آنها از سهل‌ بن‌ سعد روايت‌ مي كند:

جبرئيل‌ به‌ خدمت‌ رسول‌ اكرم‌ صلّی‌ الله‌ عليه‌ وآله‌ آمد و گفت‌: اي‌ محمّد هر چه‌ مي‌خواهي‌ زندگي‌ كن‌ كه‌ بالاخره‌ مرده‌ خواهي‌ بود! و هر كه را كه‌ خواهي‌ دوست‌ بدار كه‌ بالاخره‌ از او جدا خواهي‌ شد! و هر كاري‌ را كه‌ بخواهي‌ انجام ده كه‌ بالاخره‌ به‌ آن‌ پاداش‌ داده خواهي‌ شد! و بدان‌ كه‌ شرف‌ مؤمن‌ در قيام‌ او به‌ نماز در شب‌هاست‌ و عزّت‌ او در بي‌نياز ديدن‌ نفسش‌ است‌ از مردم‌!

متن حدیث:

جَآء جَبْرَئِيلُ علیه السلام إلَی‌ النَّبِيِّ صَلَّی اللَهُ عَلَيْهِ وَ ءَالِهِ وَسَلَّمَ فَقَالَ: يَا مُحَمَّدُ عِشْ مَا شِئْتَ فَإنَّكَ مَيِّتُ! وَ أَحْبِبْ مَنْ شِئْتِ فَإنَّكَ مُفَارِقُهُ! وَاعْمَلْ مَا شِئْتَ فَإنَّكَ مَجْزِيُّ بِهِ! وَاعْلَمْ أَنَّ شَرَفَ الْمُؤْمِنِ قِيَامُهُ بِالْلَيْلِ، وَ عِزَّهُ اسْتَغْنآئُهُ عَنِ

«بحار الانوار، جلد هفدهم‌، صفحه ۵»

  امام صادق علیه السلام می‌فرماید: هر کس در آب آشامیدن این آداب را رعایت کند خداوند او را مستحق بهشت کند: وقتی که ظرف آب را نزدیک دهان آورد بسم‌الله بگوید، سپس بنوشد و پیش از سیراب شدن، ظرف را از دهانش دور کند و حمد خدا بگوید، سپس دوباره بنوشد و ظرف را از دهانش دور کند و حمد خدا بگوید سپس بنوشد و ظرف را دور کند و حمد خدا را بگوید.۱

دعای نوشیدن آب

امیر مومنان علی‌ علیه‌السلام می‌فرماید: هرگاه رسول خدا(صلی الله علیه وآله) آب می‌آشامید، می‌فرمود: «الحمدالله الذی لم یجعله اجاجا بذوبنا و جعله عذابا فراتا بنعمة»؛ سپاس خدای را که آن را به سبب گناهانمان برایمان تلخ قرار نداد بلکه آن‌ را به سبب نعمتش شیرین و گوارا قرار داد.۲

آداب نوشیدن

1- ایستادن

حضرت علی(علیه السلام) می‌فرماید: ایستاده آب ننوشید، چرا که درد بی‌درمان آورد، مگر اینکه خدای عزوجل بهبودی بخشد.۳

امام صادق(علیه السلام) با تفکیک میان نوشیدن در شب و روز، در حقیقت سخن حضرت امیر(علیه السلام) را تفسیر کرده و می‌فرماید: ایستاده آب نوشیدن در روز غذا را گوارا می‌کند و در شب زردآب می‌آورد. ۴

۲- با دست شسته

رسول خدا(صلی الله علیه وآله) می‌فرمایند: دستانتان را بشوئید آنگاه در آنها آب بنوشید چرا که هیچ ظرفی پاکیزه‌تر از دست نیست. ۵


پرسش از آب سرد در قیامت

حضرت رسول (صلی الله علیه وآله) می‌فرماید: نخستین سۆالی که در قیامت از انسان درباره نعمت(مادی) می شود این است که به او می‌گویند؛ آیا بدن سالم به تو ندادیم و از آب سرد سیرابت نکردیم؟ ۶

امیر مۆمنان در تفسیر آیه «ثُمَّ لَتُسْأَلُنَّ یَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِیمِ» که در قیامت از نعمت سۆال می‌شود، می‌فرماید: «مقصود از نعمت، آب سرد در روزهای گرم است». ۷

نکته: البته آب از مصادیق روشن نعمت مادی است و آنچه از امام صادق(علیه السلام) رسیده است که «نحن النعیم» یعنی ما نعمت مورد سۆال هستیم. ۸



پرهیز از منع آب

رسول خدا (صلی الله علیه وآله) می‌فرماید: مردم را از سه چیز نمی‌شود محروم کرد که یکی از آنها آب است ۹ و نیز می‌فرماید:‌ روز قیامت خدا به سه کس نظر لطف نکند و پاکشان نگرداند و برایشان کیفر دردناکی است؛ از جمله کسی که در مسیر راه عمومی، آبی دارد ولی آن را از رهگذران مضایقه می‌کند.۱۰

آلوده نکردن آب

برای مسلمان شایسته نیست آب را که مایه حیات انسان و هر موجود زنده‌ای است،‌ آلوده کند از پیامبر (صلی الله علیه وآله) در این تعبیر‌های گوناگونی نقل شده است؛ گاهی از تخلی در کنار آب گوارا یا رودخانه آب گوارایی که از آن استفاده می‌شود۱۱ و گاهی از تخلی کردن در کنار رودخانه جاری و بار دیگر از ادرار کردن در آب جاری و گاهی از انداختن آب دهان در جایی که از آب آن استفاده می‌شود، نهی کرده است همچنین می‌فرماید: از آلودن آبی که در جایی جمع شده باشد (مانند آب چاه و یا پشت سد و …) بپرهیزید تا مورد لعن قرار نگیرید. ۱۲

حضرت علی (علیه السلام) می‌فرماید: ‌آب ساکنانی دارد؛ با ادرار و غائط (مدفوع) آنها را نیازارید.۱۳


آثار نگاه کردن به آب

پیامبر اکرم و امام کاظم (علیه السلام) در ضمن حدیثی چنین فرمودند:‌ نگاه به آب جاری، چشم را روشنی می‌بخشد.۱۴

امام صادق(علیه السلام) می‌فرماید: نگاه کردن به آب، چهره را نورانی و شاداب می‌کند.۱۵



پی‌نوشت‌ها:

۱- الکافی، ج۲، ص۹۶و ۹۷

۲- ارشاد القلوب، ص۳

۳- علل الشرائع، ص ۴۶۵

۴- الکافی، ج۶، ص۳۸۳

۵- الجامع الصغیر، ج۱، ص۱۸۴

۶- الجامع الصغیر، ج۱، ص۳۴۴

۷- ارشاد القلوب، ص ۳۷-۳۸

۸- بحارالانوار ج۲۴، ص۵۲

۹- الجامع الصغیر، ج۱، ص۵۳۷

۱۰- دعائم الاسلام، ج۲، ص۹۴

۱۱- کتاب الخصال، ص ۹۷

۱۲- الجامع الصغیر، ج۱، من ۲۷

۱۳- عوالی الئالی،‌ج۲، ص ۱۸۷

۱۴- کتاب الخصال، ص ۹۲

۱۵- همان ص ۲۳۷

امام صادق علیه السلام می فرمایند: شیطان که لعنت خداوند بر او باد می گوید: هرچیزی که من را در به دام انداختن فرزند آدم خسته و درمانده کند، یکی از این سه چیز مرا درباره او به رنج نخواهد انداخت. ۱- به دست آوردن مال از راه غیر حلال ۲- یا نپرداختن حق و حقوق آن ۳- و یا مصرف نا به جای آن (بحار ج۶۳ص ۲۲۲).

شاید به خاطر همین موضوع است که در روایات و ایات کریمه الهی بر کسب رزق حلال تاکید فراوان شده و به عبارتی می توان رزق حلال را کلید خوشبختی و رسیدن به قرب الهی و هایی از چنگال شیطان دانست.